Il-Ġimgħa, 22 ta’ Jannar

Taħdita minn Dr. David Mamo fuq l-istress

 

Dak li jara l-psikjatra hu l-effett li jħalli l-istress.  Hemm distinzjoni bejn l-istress u l-effett tal-istress.

 

X’taħsbu li hu l-istress? – mgħobbi bl-inkwiet, anzjeta’, għejja żejda, ippressat bil-ħin, mhux qed tlaħħaq.  Issa l-istress huwa dak li qed tħabbat wiċċek miegħu fil-ħajja.  L-oħrajn huma l-effetti tal-istress.

 

L-istress tajjeb jew le?

Xi ftit stress huwa tajjeb għax inkella l-moħħ jinxef, taqa’ f’apatija.

 

Fil-ħajja, aħna nirċievu affarijiet minn barra – stress – dak li jeffettwa s-sistema tagħna.  Il-mod kif nirreaġixxu huwa l-effett tal-istress.  Dan l-istress mhux dejjem jiġi b’mod wieħed – daqqa minn naħa u daqqa minn oħra.  Is-sistema tidra l-istress regolari.  Għalhekk hemm bżonn li nitgħallmu nilqgħu l-isfidi li titfgħalna l-ħajja b’modi differenti.  B’hekk insiru aktar effiċjenti meta nħabbtu wiċċna mal-istress.

 

L-istress u l-anzjeta’ mhux neċessarjament ħżiena, għax jgħinuna nibqgħu attenti.  L-anzjeta’, li hi r-reazzjoni għall-istress, tippreparana biex nilqgħu l-blalen li titfgħalna l-ħajja.  L-anzjeta’ tikber meta l-blalen jiġu minn bnadi differenti, u tonqos meta nitgħallem modi differenti kif nolqothom “coping styles”.  Dawn jiddefinixxu l-personalita’ tagħna – dik li tagħmlek uniku.

 

Importanti li nkunu konxi ta’ dak li nafu u dak li ma nafux.  Hemm modi maturi ta’ kif nilqgħu l-istress u hemm modi inqas maturi.  Qisek għandek menu.  Idejalment nużawh kollu biex inkunu kapaċi nilqgħulha l-ħajja.

 

Mod wieħed hu li tiċħad li sar, mhux veru, qisu ma ġara xejn – “denial”.  Tajjeb li ninġibu lura għal xi ftit tal-ħin jekk is-sitwazzjoni tkun diffiċli ħafna (normal human response).  Imma mhux tajjeb jekk nirreaġixxu għal kull ħaġa b’dan il-mod.  Imbagħad issir problema (immature coping style).

 

Mod ieħor hu li twaħħal f’xi ħadd jew xi ħaġa (normal human defence).  Meta nirrealizzaw l-iżball tagħna, pero’, għandna naċċettawh.

 

Mod aħjar ta’ kif tiffaċċja l-istress hu li tieħu l-problema b’ċertu umoriżmu.  Dan jgħinek biex tilqa’ sfidi differenti.

 

Mod ieħor hu li toħroġ ftit minnek innifsek u tgħin lill-oħrajn.

 

Mod ieħor hu li tħalli problema għal llum u taħseb fuqha għada – “back burner”.  Huwa fatt li ħafna mill-problemi tagħna nsolvuhom fl-irqad.

“Displacement activity” hu mod ieħor ta’ kif tiffaċċja l-istress.  Dan hu li tneħħi l-attenzjoni minn fuq il-problema u tagħmel xi haġa li m’għandha x’taqsam xejn.

 

Issa f’dawn l-erba’ modi – umoriżmu, volontarjat, backburner  displacement activity  – huwa mportanti li ma nessaġerawx għax inkella tinħoloq problema oħra u ma nkunu solvejna xejn.

 

Hemm każijiet oħra – inadequate personality – fejn l-individwu ma jkun jaf xejn fuq kif ħa jiffaċċja l-problema.  La jitlob għajnuna, la jipprova jara kif se jbiddel is-sitwazzjoni, jibqa’ skantat.  Kultant, meta jiġu ħafna blalen f’daqqa minn ħafna bnadi differenti dak li jkun jibqa’ ffirżat, “overwhelmed.  Hawnhekk issir anzjeta’ problematika li ma tħalliex li nużaw il “coping styles”  L-istress kroniku jgħejjina.   Hawnhekk ikun tajjeb li nfittxu l-għajnuna ta’ xi ħadd iktar professjonali biex jgħinna ngħarfu lilna nnfusna u l-għażliet li nkunu qed nagħmlu.

 

Il-personalita’ tagħna – l-mod kif nilqgħu l-isfidi tal-ħajja – jiġi nfluenzat mit-temperament.  Anke l-ambjent li nitrabbew fih jaffettwa.  Dan ma jfissirx li min jikber f’ambjent mhux daqshekk tajjeb mhux se jkollu “coping styles”, imma jista’ jsib iktar diffikultajiet.  Il-bniedem huwa reżiljenti, u b’xi mod jew ieħor jitgħallem jiffaċċja l-istress.

 

Il-fidi wkoll għandha rwol f’dan kollu.  Modi ta’ kif ngħelbu l-istress hu li nieqfu, nirriflettu, li nkunu konxi tagħna nnfusna (self awareness) u tal-oħrajn (mindfulness),  niffukaw fuq xi ħaġa (meditation).  Dawn kollha għandhom effetti terapewtiċi.  Meta tagħsar kollox tispiċċa b’kompassjoni, rispett u mħabba magħna nnfusna.  Il-bażi tar-reliġjon hi l-imħabba.  Aħna nemmnu li Alla ħabbna l-ewwel u għalhekk l-ebda problema mhi ħa tkun kbira żżejjed.  Dan hu fl-aħħar net l-aqwa “coping style”, “a leap of faith”.  La jien maħbub u maħfur nista’ nagħti.  Alla se jtina l-mezzi ta’ kif nistgħu nilqgħu u ngħelbu l-istress tal-ħajja.

L-ewwel  laqgħa tas-sena 2016 ġie trattat l-Evanġelu ta’ San Luqa (Lq 3, 15-16, 21-22) ‘Il-Magħmudija tal-Mulej’.   Wara li nqara l-Evanġelu ġew diskussi siltiet minnu.

L-ewwel ma ntqal hu li l-Antik Testment jagħlaq bil-profeti u Ġwanni l-Battista kien l-aħħar profeta li ġie jħejji t-triq tal-Mulej.  Skont l-evanġelista Ġwanni kienet jgħammed bl-ilma, rit li kien jintuża biex inaddaf u mhux biex jaħfer id-dnubiet.  Bid-dettal li Ġesù tgħammed l-aħħar, l-evanġelista ried jurina li xogħol Ġwanni l-Battista issa kien lest u li kien ġej xi ħadd aħjar.  L-evanġelista jurina lil Ġesù jitlob għax Ġesù kien iħobb jitlob.  It-talb tagħna huwa meta nitkellmu m’Alla.  Ħajjitna trid tkun ħajja ta’ talb.

Kif Ġesù tgħammed, jidher l-Ispirtu s-Santu f’forma ta’ ħamiema bajda u jinstema’ “Inti Ibni l-għażiż; fik sibt l-għaxqa tiegħi”. Is-simbolu tal-ħamiema tista’ tkun interpretata bħala purità u dgħufija.  Dan ried juri messaġġ li Alla bagħat lil Ġesù fuq missjoni ta’ purità u maħfra u mhux ta’ ġlied u tifrik biex jirbaħ!  Ġesù kellu jbagħti biex jifdi d-dnubiet tagħna. Isaija wkoll ħabbar li l-Messija kellu jbgħati.  Imma l-Lhud stennew Messija li jistagħna u jkun b’saħħtu biex jirbaħ lir-rumani ħalli jieħdu l-kmand f’idejhom!

Aħna li nafu li ġie l-Messija, konna kapaċi nilqgħuh jew ħallejnih għaddej?  Jekk naraw nies ta’ kulur ieħor jew nies li qed ibagħtu, x’nagħmlu ngħinuhom jew nagħlqu għajnejna? Jekk hemm xi ħadd miġġieled magħna nistennew lilu li jiġi għalina jew immorru aħna?  Aħna bħala Kristjani qed nagħtu eżempju lil ħaddieħor jew qed isir bil-kontra?  Aħna msejjħin biex nerfgħu u ngħinu l-problemi ta’ ħaddieħor billi nerfgħu s-salib tagħhom.  Ġesù jgħidilna ħobbu kif tħobbu lilkom infuskom u jispiċċa biex jgħid ‘ħobbu kif ħabbejtkom jien’.  Ġesù spiċċa biex miet fuq is-salib li tfisser li Hu ta kollox! U hekk aħna msejjħin biex ngħatu lil kulħadd.  Dik li tfisser il-magħmudija. Ġesù ma kellux bżonn jitgħammed għax ma kellux dnub imma tgħammed biex juri solidarjeta’ magħna li aħna midinbin u b’hekk qaddes il-magħmudija.  Jurina li l magħmudija għandna bżonnha.

Laqgħat għall-familja kollha kull nhar ta’ Ġimgħa. Nistennewkom!