Get ready for an exciting evening of entertainment, delicious food, and the chance to win fantastic prizes! Our Bingo Night and Lasagna Dinner event, hosted at the Kerygma Cultural Centre, is just around the corner, and we can’t wait to share this wonderful experience with all of you.
Date: On the evening of 25th August 2023, join us at the Kerygma Cultural Centre at 19:00 for a night filled with fun, laughter, and friendly competition. As you indulge in a scrumptious lasagna dinner, you’ll also have the opportunity to test your luck with some exhilarating rounds of bingo.
Donation: Your generous support is greatly appreciated. A donation of €10 per person will contribute towards the initiatives of the Dominican Community in Rabat, to help it continue making a positive impact in our community.
Reservation: To secure your spot for this exciting event, please call 99110888 to make your reservation. Seats are limited, so don’t miss out on this chance to be part of a memorable evening.
Join Us: Gather your friends and family for a delightful evening of entertainment and camaraderie at the Kerygma Cultural Centre. Come enjoy the thrill of the game, the flavors of a delicious lasagna dinner, and the warmth of our community.
We can’t wait to share this special evening with you on the 25th of August. Book your spot now, and let’s make this Bingo Night and Lasagna Dinner at the Kerygma Cultural Centre an unforgettable event!
We’re excited to announce a special event coming up this week! Mark your calendars for a fun-filled BBQ. It will be a wonderful opportunity to come together, meet new and old friends, and have our families enjoy quality time.
We urge everyone to bring along their loved ones and invite others to join in on the fun. We’re gearing up for a fantastic time, and more detailed information and location for the gathering can be found in the poster. We look forward to seeing all of you!
In the vibrant tapestry of our community, a myriad of memorable events have brought our community together, fostering unity, faith, and joy. From inspiring liturgical celebrations to enriching educational gatherings, these past events have left an indelible mark on our collective journey. Let us take a moment to reminisce and reflect on the uplifting moments we have shared.
Kerŷgma Movement organises the “Christian Youth of the Year Award” with the aim of bringing out in the open the Christian commitment amongst youths in the Maltese society.
Christian Youth of the Year Award 2022
The Award is open to all youths who show a great sense of commitment in their daily Christian life and are therefore setting a strong example for other youths to emulate.
Attached to this email you will find a copy of the Regulations and the Application Form, so that you can nominate a youth or a group of youths who you believe qualifies and deserves to be nominated for this prestigious award. A copy of the regulations and the application form can be found here:
Applications, photos and documents related to the Christian Youth Award of the Year 2022 must be sent by email to: info@kerygma.org.mt by not later than Monday, 14 November 2022. These must include a scanned copy of the application form with all necessary signatures. Applications received after this date will not be considered. A hard copy of the application form and other documents must arrive by post at the Kerŷgma Movement by not later than Monday, 21 November 2022.
L-Ekumeniżmu fil-Ħajja tal-Knisja hu r-relazzjoni bejn il-Knisja Kattolika u knejjes oħra. Hu parti mportanti mill-missjoni tal-Knisja li twassal il-Kelma ta’ Ġesu’ bil-kliem u bl-għemejjel. L-ekumeniżmu hu li l-Knisja tpoġġi fil-prattika dak li qal Ġesu’: “Nitlob li jkunu lkoll ħaġa waħda”.
Ġesu’ waqqaf knisja waħda, imma tul il-medda tas-sekli qamu firdiet kbar u serji.
Il-kelma Ekumeniżmu tfisser dak kollu li għandu x’jaqsam ma’ relazzjoni bejn insara ta’ knejjes differenti, imma mhux reliġjonijiet oħra, bħal Mussulmani, Buddisti, etċ. L-insara huma kollha membri tal-istess reliġjon Kristjana – huma lkoll mgħammdin f’isem it-Trinita’, għandhom l-istess Bibbja, jemmnu f’Ġesu’ Kristu, jiċċelebraw l-istess festi kbar. Dawn huma l-Kattoliċi, l-Insara Ortodosi u l-Insara Protestanti.
Mela Ġesu’ waqqaf Knisja waħda, imma maż-żmien seħħew xi firdiet. Fis-sena 1054 saret dik bejn il-Knisja ta’ Ruma u dik Ortodossa, meta l-Papa skomunika lill-Partijarka ta’ Kostantinopli fuq xi twemmin u tagħlim. Din l-iskomunika tneħħiet fl-1967 mill-Papa Pawlu VI. Il-firda seħħet ukoll minħabba kwistjoni ta’ użanzi, tal-mod kif jiċċelebraw il-Liturġija.
Firda oħra kbira seħħet fis-seklu sittax – dik ta’ Luteru. Il-Knisja kienet għaddejja minn żminijiet diffiċli, kien hemm affarijiet li ma kinux qed isiru sew. Kien hemm xewqa għal riforma. Dil-firda xterdet ħafna u malajr peress li kienet diġa ġiet ivvintata il-printing press (Gutenburg). Dak li qal Luteru nxtered malajr u n-nies bdiet tmur favur jew kontra l-Papa. Kieku kien hemm veru djalogu, kieku l-firda ma kinitx tikber u sseħħ. Luteru kellu lista ta’ 95 nuqqasijiet, fosthom dik tal-bejgħ tal-indulġenzi. Minn kwistjoni reliġjuża saret ukoll waħda politika – ir-reliġjon tiegħek trid tkun skond dik tas-sultan jew prinċep tiegħek. Qamu wkoll gwerer kbar minħabba f’hekk. Waħda minnhom damet sejra 30 sena – bejn 1618 u 1648. Mietu mijiet ta’ eluf ta’ nies.
Mela għandna Knisja b’diversi firdiet. Fl-1910 saret konferenza missjunarja f’Edinburgh, fl-Iskozja, fost xi knejjes Protestanti. Iddiskutew kif kienu qed jevanġelizzaw fl-artijiet tal-Imperu Ngliż. Kien hemm ix-xewqa ta’ għaqda bejniethom. Dil-konferenza ħalliet ċertu mpatt, imma kienet biss fost il-Protestanti. Xi għaxar snin wara anke l-Ortodossi wrew ix-xewqa li jitkellmu mal-Protestanti biex jibdew jaħdmu għall-għaqda fost l-Insara. B’hekk twieled il-Moviment Ekumeniku, imma l-Knisja Kattolika ma kinitx għadha nvoluta. Infatti kien hemm anke l-Projbizzjoni: Kattoliċi ma setgħux jidħlu fi knejjes Protestanti.
Kien il-Papa Ġwanni Pawlu XXIII li qal li rridu naħdmu għall-għaqda tal-knejjes. Minn snin qabel kien diġa predispost għal din il-ħaġa. Meta kien Nunzju fil-Bulgarija, pajjiż Ortodoss, għamel ħbieb mal-isqfijiet Ortodossi. L-istess għamel meta kien Nunzju fit-Turkija, fil-Greċja u f’Pariġi. Kien jitaqa’ magħhom u jgħinhom. Ried jgħannaq lil kulħadd. Permezz tiegħu, id-djalogu beda jsir possibbli.
Wieħed mill-għanijiet tal-Konċilju Vatican II kien li l-knisja taħdem għall-għaqda fost l-Insara, u b’hekk daħlet f’dan il-Moviment Ekumeniku. Infatti hemm dokument “Biex l-Għaqda Terġa’ SSeħħ mill-Ġdid”. Dan ġiet ppublikat fis-sena 1964.
Il-Moviment Ekumeniku li beda fl-1910 kompla jinfirex. Fl-1948 twaqqaf il-Kunsill Dinji tal-Knejjes – “World Council of Churches” – li wkoll kien qed jaħdem għal dan il-għan – l-għaqda fost l-insara. Il-Knisja Kattolika mhix membru sħiħ, imma osservatur. Pero’ xorta tagħti sehem importanti fil-ħidma tiegħu. Il-Knisja Kattolika mhix membru sħiħ minħabba kwistjoni ta’ min hu knisja u min mhux. Biex ikun hemm knisja irrid ikun hemm struttura. Fost il-Protestanti hemm min tilef is-suċċessjoni appostolika. Għandhom ministers u pastors imma mhux qassisin. Tilfu l-Ewkaristija u s-Saċerdozju. Allura jidħol id-dibattitu: dawn veru knejjes? Il-Konċilju Vatikan II jitkellem dwar knejjes u komunitajiet ekklesjali – għandhom aspetti ta’ knisja imma m’għandhomx il-ġerarkija – isqfijiet, saċerdoti u djakni. Allura mhumiex knejjes fil-veru sens tal-kelma.
Luteru, li kien studjuż u ħassieb, ħa s-silta tal-ewwel ittra ta’ San Pietru: “Intom saċerdozju qaddis”. Tkellem dwar is-saċerdozju komuni tal-fidili. Aħna, bil-magħmudija, irċevejna s-saċerdozju universali tal-fidili, imma mnhux dak ministerjali. Li ġara hu li Luteru ħadu fl-estrem u hemm żbalja. Allura bdew jagħżlu minn fosthom nies biex jippriedkaw, imexxu komunita’. Bdew anke jagħmlu ċerimonji simili tal-ordinazzjoni.
Meta fl-1967 il-Ppapa Pawlu VI iltaqa’ mal-Arċisqof ta’ Canterbury, Michael Ramsay, dan kien tah iċ-ċurkett tiegħu. Il-Papa kien qed jirrikonoxxi li dan l-Arċisqof, għalkemm mifrud, kellu rwol fil-Knisja Anglikana – tmexxija, sejħa minn Alla, imexxi t-talb.
Il-Papa Franġisku, biex jikkommemora il-50 sena minn din il-laqgħa, għamel servizz ekumeniku u lilll-Arċisqof ta’ Canterbury, Justin Welby, tah kopja tal-baklu tal-Papa Girgor il-Kbir. Dan, fi żmien is-seklu sitta, kien bagħat il-missjunarji Benedittini fl-Ingilterra biex jevanġelizzaw. B’dan il-ġest il-Papa qisu qed jirrikonoxxi ir-rwol ta’ tmexxija.
L-Ekumeniżmu hu dawk l-isforzi kollha li jsiru biex l-insara jersqu lejn xulxin. Illum ersaqna ħafna, għalkemm m’aħniex magħqudin. Għalhekk ma nistgħux nagħmlu l-Ewkarisitja flimkien, imma talb flimkien għall-għaqda jista’ jsir. Infatti sar servizz ta’ Ras ir-Randan bejn Kattoliċi u Protestanti flimkien – iċ-ċerimonja tal-irmied. Kienet xi ħaġa li lill-Protestanti mpressjonathom ħafna.
Hemm diversi tipi ta’ Ekumeniżmu. Hemm l-Ekumeniżmu Spiritwali – li nitolbu flimkien, nisimgħu l-kelma t’Alla flimkein, inkantaw flimkien.
Hemm l-Ekumeniżmu fuq livell uman. Per eżempju, issir taf li l-ġara tiegħek hi membru ta’ knisja oħra. Titkellem magħha, ssaqsija fuq il-knisja tagħha, tkellimha fuq il-festi tagħna. Taħseb f’dak li jkun, iżur fl-isptar, tgħin. B’hekk jibdew jaqgħu l-ħitan.
Hemm Ekumeniżmu Dottrinali. Dawn ikunu esperti, teoloġi li jiltaqgħu biex jiddiskutu suġġetti partikolari. Jissejħu djalogi bilaterali.
Hemm l-Ekumeniżmu Soċjali. Isiriu inizzjattivi bejn Kattoliċi, Ortodossi u Protestanti biex jgħinu l-istess għan, l-istess kawża ġusta, kemm f’Malta u kemm barra. Kull meta jsir servizz ekumeniku issir ġabra li tmur għal għan wieħed. Din is-sena marret għat-terremotati tal-Albanija. Issir ukoll ħidma ta’ twinning, per eżempju, bejn djoċesi Kattolika u oħra Ortodossa.
Hemm ukoll l-Ekumeniżmu tad-Demm – tal-Martri. Ħafna nies mietu martri għax kienu Nsara, jemmnu fi Kristu, imma mhux neċessarjament Kattoliċi. Id-demm tal-martri tħallat u l-Papa jgħid li b’hekk diġa hemm l-għaqda. Eżempju ta’ dawn huma l-Martri tal-Uganda. (1887).
(Hawnhekk saru xi mistoqsijiet)
Meta tidħol ġo knisja Protestanta tista’ titqarben?
Tista’ tidħol fi knisja Protestanta imma ma tistgħax titqarben. Ghalkemm hemm similjanzi mal-quddiesa tagħna, għad m’hemmx għaqda. Tista’ titlob, tista’ titla biex tirċievi barka. Mhux kwistjoni li titla titqarben biex ma turtax lil dak li jkun. Dawn huma jifhmuha M’għandniex nagħtu sinjal ta’ xi ħaġa li aħna m’aħniex, għax hemm il-firda. Huma ma jemmnux fil-Preżenza Reali, jew li nbidlet is-sustanza. F’każ ta’ emerġenza biss tista’ per eżempju tqerr fi Knisja Ortodossa
Il-Papa Ġwanni Pawlu II kien qal: “Hemm bżonn li nsibu mezz kif nistgħu nistudjaw flimkien, aħna u l-Orotdossi, kif jien nista’ neżerċita r-rwol tiegħi bħala Isqof ta’ Ruma”. Il-Papa Franġisku, l-ewwel darba li deher fil-pubbliku, qal li hu l-Isqof ta’ Ruma. Din lill-Ortodossi għoġbithom ħafna. Infatti l-Patijarka mar personali għaċ-ċerimonja tal-Papa.
Fil-bidu tal-Knisja kien hemm ħames patrijarkati – Ruma, Lixandra, Kostantinopli, Ġerusalemm u Antijokja. Dak ta’ Ruma kellu r-rwol l-iktar importanti.
Dwar il-miġja tal-Papa f’Malta, donnu li dan qed iżur il-postijiet tal-periferija. Hemm min semma l-emigranti, anke minħabba li t-tema “U laqgħuna bi ħlewwa liema bħala ssemmiet diversi drabi.
a. bih jinħafru d-dnubiet mejta u d-dnubiet
venjali;
b. jerġa’
jħabbibna mill-ġdid ma’ Alla u mal-Knisja (il-Ġisem Mistiku ta’ Kristu). M’hemmx komunjoni
m’Alla jekk m’hemmx komunjoni mal-Ġisem
Mistiku ta’ Kristu, li hu l-Knisja. Kristu huwa l-Medjatur bejn Alla u
l-bniedem. Aħna
nieħdu sehem
fil-ħajja
divina permezz ta’ Kristu.
c. idewwaqna
l-ħniena t’Alla, biex kif Alla juri ħniena magħna u jaħfrilna, aħna nħennu u
naħfru lil min jonqosna;
d. jerġa’
jagħtina l-grazzja li nkunu tlifna minħabba d-dnub – Alla jerġa’ jgħammar
fil-qalb tagħna – jerġa’ jieħu postu fina.
e. jagħtina l-qawwa u l-grazzji li neħtieġu biex intejbu l-ħajja tagħna.
Fondazione Cariplo / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)
X’għandi
nagħmel biex nagħraf dnubieti?
a. Nitlob
l-għajnuna t’Alla biex idawwalli moħħi u qalbi ħalli nara u nagħraf dnubieti;
b. Nagħraf
fiex inqast mill-qima tiegħi lejn Alla u fiex inqast milli nagħmel il-ġid lill-oħrajn:
i. bil-ħsieb;
ii. bil-kliem;
iii. bil-għemil;
iv. għax ma għamiltx dak li kelli nagħmel.
c. Nara
liema kmandamenti ma ħaristx: fiex inqast mill-ġustizzja lejn Alla u lejn
l-oħrajn;
d. Inqabbel
ħajti mat-tagħlim u l-ħajja ta’ Ġesu’, jien u nistaqsi:
i. Ċekkint
lili nnifsi? Kont ta’ servizz għall-ġid tal-oħrajn? Ħadd ħsieb ta’ min hu
mwarrab, magħkus u mkassbar? Ħadt ħsieb il-morda? Ġibt ruħi mal-midinbin bħal
Ġesu’? Għamilt sagrifiċċji
għall-ġid tal-oħrajn? Qalbi kemm hi marbuta mal-mobile, mat-TV, mal-flus, mal-partiti politiċi? Kif nuża l-flus, l-affarijiet u
l-ħin?
ii. Kieku Ġesu’ kien minfloki x’kien jagħmel?
ii. Qed nara lil Ġesu’ fl-oħrajn?
iii. Nara fiex inqast fl-imħabba lejn Alla u lejn
il-proxxmu.
e. Inqabbel
ħajti mat-tagħlim tal-Knisja (l-applikazzjoni tat-Tagħlim t’Alla fid-dinja
tal-lum).
f. Nistaqsi
wkoll:
i. Kif inġib ruħi d-dar?
ii. Kif inġib ruħi mal-ħbieb? Nurihom rispett?
Nipprova nkun ħabib ta’ kulħadd? Meta jweġġgħuni nkun lest li naħfrilhom? Ġieli
pattejthielhom? Ġieli qagħdt niftaħar u nigdeb biex niġbed l-attenzjoni fuqi?
iv. Kif inġib ruħi m’Alla u fil-Knisja? Nitlob?
Nimpennja ruħi fil-Knisja? Nieħu sehem fil-quddiesa tal-Ħadd? Immur inqerr ta’
spiss? Kemm hu għal qalbi Alla? Kemm hu għal qalbi li nitgħallem dwar Alla u
l-ħajja Nisranija?
X’inhi l-indiema?
a. L-indiema
tirreferi għal meta jiddispjaċini
minn dnubieti għax bihom nonqos lil Alla li tant iħobbni li mingħajr ma
jistħoqqli ta ħajtu għalija u għall-bnedmin kollha biex jeħlisna proprju
mid-dnub. L-indiema tfisser ukoll li jiddispjaċini għall-ħsara li nkun għamilt lill-oħrajn.
b. Biex
inkun nista’ nindem, l-ewwel irrid nagħraf
il-ħażin li nkun għamilt.
c. L-indiema
titlob minni rieda li nagħmel ħilti kollha biex ma nerġax nidneb.
d. L-indiema
m’hijiex sempliċement sens ta’ ħtija
jew jiddispjaċini għax miniex raġel/mara
tajjeb/tajba daqs kemm nixtieq.
Għalfejn
l-indiema?
a. L-indiema
tiftħilna qalbna biex nilqgħu l-maħfra t’Alla.
b. Alla
m’għandux bżonn l-indiema tagħna biex jaħfrilna. Huwa aħna li għandna bżonn
nindmu biex nilqgħu l-maħfra tiegħu.
c. Alla,
min-naħa tiegħu, jaħfrilna qabel ma nindmu, qabel ma nitolbuh maħfra.
d. L-ebda
dnub, gravi kemm hu gravi ma jista’ jnaqqas bi ftit l-imħabba t’Alla għalina.
Id-dnub jagħlaq lil qalbna għal Alla u mhux lil Alla għalina.
L-imħabba t’Alla għalina
L-imħabba t’Alla għalina (għal kull bniedem) hija infinita u ma tinbidel
qatt.
Jekk nassumu, biex niftehmu, li l-imħabba t’Alla hija 100, jien ma nista’
nagħmel xejn
la biex inżidha
u lanqas biex innaqqasha.
L-ebda
dnub, kbir kemm hu kbir, mhu se jnaqqas l-imħabba t’Alla (minn 100 tiġi 99) u
l-ebda
opra tajba, qaddisa kemm hi qaddisa, mhi ser iżżid l-imħabba t’Alla għalina (minn 100 tiġi 101).
Alla jħobbna għax aħna
bnedmin, indipendentement minn għemilna.
L-għemil tajjeb jiftħilna qalbna biex nilqgħu l-imħabba t’Alla għalina u l-għemil ħażin (id-dnub) jagħlqilna qalbna biex nilqgħuha.
L-għemil tajjeb jew ħażin
bidla fina jġib
u mhux f’Alla. Aħna
ma nistgħux
inbiddlu lil Alla.
Kif
nistqarr id-dnubiet?
a. Wara
li nagħraf dnubieti, għandi nistqarrhom quddiem is-saċerdot b’qalb umli u
niedma.
b. M’hemmx
għalfejn nirrakkontaw stejjer, qisna rridu niġġustifikaw lilna nnfusna.
c. Wisq
inqas għandna nqerru d-dnubiet ta’ ħaddieħor jew nilgħabuha tal-vittmi.
d. Qatt
u qatt m’għandna noqgħodu niftaħru b’kemm aħna bravi.
Hemm
maħfra tad-dnubiet barra mis-sagrament tal-qrar?
a. Is-sagrament
per eċċellenza għall-maħfra tad-dnubiet huwa l-magħmudija, li fih jinħafer
id-dnub tan-nisel u d-dnubiet li nkunu għamilna qabel il-magħmudija. It-trabi
ma jkollhomx dnubiet personali.
b. Bis-sagrament
tal-qrar jinħafru d-dnubiet personali, kemm id-dnubiet mejta u kemm dawk
venjali.
i. Fil-qrar
għandna l-obbligu li nqerru d-dnubiet mejta u mħeġġin inqerru wkoll id-dnubiet
venjali.
ii. Biex
il-qrara tkun valida, min iqerr irid ikun nidem minn dnubietu. Jekk min iqerr
ma jindimx, anke jekk is-saċerdot jagħtih l-assoluzzjoni (għax ma jistax jara
x’hemm f’qalb il-bniedem), il-qrara ma tgħoddx.
c. Waqt
is-sagrifiċċju
tal-quddiesa, b’mod partikolari fl-att penitenzjali, jinħafru d-dnubiet
venjali. Anke f’dan il-mument wieħed irid jagħraf dnubietu u jindem minnhom
biex jinħafru.
d. Sagrament
ieħor li jaħfer id-dnubiet huwa l-Griżma tal-morda. Jekk wieħed hu marid u ma
jistax iqerr jew hu mitluf minn sensieh, imma meta kien f’sensieh dejjem wera
x-xewqa li jqerr, l-Griżma tal-morda taħfer id-dnubiet mejta u venjali.
e. Id-dnubiet venjali
jinħafru wkoll bl-opri tal-ħniena, bil-penitenzi, bis-sawm u bis-sagrifiċċji.
Dnubiet
mejta u dnubiet venjali
X’inhuwa
d-dnub?
a. Id-dnub
huwa kull forma ta’ offiża lil Alla: kull ħaġa
li ma taqbilx mal-ħajja t’Alla. Id-dnub jissejjaħ dnub għax jagħmel ħsara lilna
u lill-oħrajn.
b. Id-dnubiet
jinqassmu fi tnejn:
i. id-dnub oriġinali/tan-nisel;
ii. id-dnub personali – dak li nagħmlu aħna, li
jinqassmu fi tnejn:
id-dnubiet
mejta – li jifirduna minn Alla, minħabba l-gravita’ tagħhom;
id-dnubiet
venjali – li jbegħduna minn Alla.
Distinzzjoni bejn id-dnub u l-ħtija:
Id-dnub huwa l-għemil
jew nuqqas ta’ għemil.
L-għemil
jista’ jkun bil-ħsieb
u bil-kliem ukoll. Wara kull għemil
hemm xi ħadd
li jagħmlu.
Il-ħtija tad-dnub tiddependi mill-intenzjoni ta’ min
qed jagħmel l-għemil u miċ-ċirkustanzi
li jinsab fihom.
Jista’ jkun hemm id-dnub mingħajr il-ħtija, kif ukoll ħtija mingħajr dnub.
Eżempju: Jien kont qed insuq b’attenzjoni kbira
u bil-għaqal. Iżda f’daqqa waħda ħariġli wieħed u ġie
taħt ir-roti
u miet. Jien ma kelli l-ebda intenzjoni noqtlu u min-naħa tiegħi ma kontx qed insuq bit-traskuraġġni. Il-qtil (l-għemil) huwa dejjem dnub. Imma f’dan
il-każ jien
m’iniex ħati
tal-qtil, għax
jien kont qed insuq għall-affari
tiegħi biex
nasal id-dar (intenzjoni). Il-proxxmu li tajjart ħareġ
bl-addoċċ u sab ruħu taħt il-karozza tiegħi (ċirkustanzi).
Kif
qed naraw għandna
l-għemil fih innifsu li l-moralita’ tiegħu (jekk hux tajjeb jew ħażin) ma jiddependix minn min jagħmlu, imma minnu nnifsu, bħalma hu l-qtil.
Għandna l-intenzjoni, li tiddependi minn min jagħmel l-għemil – għandha x’taqsam mal-ħtija (iżżid u tnaqqas il-ħtija)
Għandna ċ-ċirkustanzi,
li wkoll inaqqsu jew iżidu l-ħtija. Kull min jaġixxi huwa dejjem f’ċirkustanzi
partikolari.
Għalfejn ċertu dnubiet jissejħu
dnubiet mejta?
a. Biex
inħarsu l-ġid tagħna u tal-oħrajn, il-ħajja tagħna trid issir tixbah lill-ħajja
t’Alla, jiġifieri għandna nġibu ruħna mal-oħrajn, bl-istess mod kif Alla jġib
ruħu magħna: kif Alla jħobbna, hekk aħna għandna nħobbu lil xulxin.
b. Bid-dnubiet
mejta mhux talli ma nixbhuhx lil Alla talli proprju nagħmlu l-kuntrarju. Meta
l-ħajja t’Alla, l-imħabba t’Alla, ma tkunx fina, ħajjitna tispiċċa mingħajr
il-ħajja t’Alla. F’dan is-sens dawn id-dnubiet jissejħu dnubiet mejta, għax
Alla, l-għajn tal-ħajja, ma jgħixx aktar fina – inkeċċuh ‘il barra minn qalbna.
Liema huma d-dnubiet mejta?
a. Kull dnub direttament kontra Alla huwa dnub
mejjet:
i. Meta
nħalli xi ħaġa oħra tieħu post Alla f’qalbi, bħal per eżempju, l-flus,
ix-xogħol, ix-xalar, il-politika, l-isports, il-hobbies, eċċ. Meta naħsbu u nemmnu li dawn kollha
huma aktar importanti minn Alla fil-ħajja tagħna. Meta għal dawn l-affarijiet
lesti li nagħmlu kollox u kull sagrifiċċju
u għal Alla nġibu kull skuża immaġinabbli. Meta nsibu ċans għal kollox u qatt
ma nsibu ċans għall-quddies tal-Ħadd, għat-talb u biex ngħix il-ħajja
Nisranija. Meta niċħdu
l-eżistenza t’Alla; jkollna sentimenti ta’ mibegħda lejn Alla, niċħdu l-fidi Kattolika, bil-kliem u
bl-għemil. Dawn huma dnubiet kontra l-ewwel kmandament;
ii. meta
nwaħħal f’Alla jew nakkuża lil Alla ta’ xi ħsara jew għawġ li nkun għaddej
minnu, id-dagħa, kif ukoll dnubiet oħra kontra t-tieni kmandament;
iii. meta
ma nieħux sehem fis-sagrifiċċju
tal-quddiesa fil-Ħdud u l-festi kmandati, għax nuri ingratitudni gravi lejn
Alla li ta ħajtu għalija fuq is-salib, jiġifieri id-dnubiet kontra t-tielet
kmandament.
b. Dnubiet
gravi lejn l-oħrajn: mibegħda, egoiżmu (naħseb biss fija nnifsi u ma
jinteressanix minn ħaddieħor), il-kattiverja, nixtieq id-deni lil ħaddieħor,
il-vjolenza, ir-razziżmu, ngħajjar u noffendi bi ħdura, il-qtil, l-għira,
ir-regħba u l-kilba għall-flus, dejjem irrid u moħħni biex inkun aħjar minn
ħaddierħor, is-serq, is-suppervja, l-arroganza u l-gideb gravi. L-isfruttament
tal-ħaddiema / impjegati jew meta niskartaw minn fuq ix-xogħol, nieħdu
mill-Istat, mill-flus tal-poplu, dak li ma jistħoqqilnniex, ma nħallsux
it-taxxi, bla ebda raġuni, meta nserrħu fuq dahar ħaddieħor u napprofittaw
mill-ġenerożita’ tagħhom, qerq gravi, meta nissfruttaw lil ħaddieħor
għall-pjaċir sesswali, kemm fiż-żwieġ u kemm barra ż-żwieġ, meta l-ġenituri ma
jrabbux sew ‘l-ulied u jkunu ta’ eżempju ħażin għalihom.
c. Biex
ikun hemm ħtija
ta’ dnub mejjet, jeħtieġ li jiġu mħarsa dawn il-kundizzjonijiet:
i. li
jkun għemil gravi, jiġifieri ssir
ħsara kbira lil ħaddieħor u ssir inġustizzja kbira lejn Alla: iċ-ċirkustanzi
jistgħu jiggravaw jew inaqqsu l-gravita’;
ii. min
jagħmlu jkun jaf x’inhu jagħmel;
iii. irid
jagħmlu b’rieda sħiħa.
d. Id-dnub
mejjet jeqred fina l-imħabba u jifridna minn Alla.
Id-dnubiet
venjali
a. Id-dnubiet
venjali: wieħed ma jfittixhomx u lanqas biss iridhom imma minħabba stress,
l-għejja, dgħufija u ċirkustanzi simili jaqa’ fid-dnub.
Il-kuxjenza
Il-kuxjenza m’hijiex l-opinjoni
tiegħi, kif naħsibha jien jew għax jien hekk nemmen.
Il-kuxjenza hija l-vuċi t’Alla fil-qalb
tal-bniedem.
It-tagħlim t’Alla u tal-Knisja idawwal qalb u moħħ il-bniedem biex jagħraf x’inhu s-sewwa u xi
jrid Alla fis-sitwazzjoni partikolari li jinsab fiha.
Dskussjoni dwar il-Liturġija tas-VI Ħadd tas-Sena [A]
Is-Sens tat-Terminu Liġi.
Fit-Testment il-Ġdid it-terminu liġi
jintuża f’żewġ sensi differenti. Hemm
testi fejn il-Liġi huma kotba tat-Testment il-Qadim [Ġw 10,34; 12,34;
15,25; Rum 3,19; 1 Kor 14,21], aktar u aktar meta il-Liġi tissemma
flimkien ma’ il-Profeti.Fil-bidu
tas-silta li se tinqara nhar il-Ħadd Ġesù jalludi għal-Liġi f’dan is-sens:
“Xejn taħsbu li jien ġejt inwaqqa’ l-Liġi jew il-Profeti” [v. 17]. In-nies kienet temmen li l-kotba tat-Testment
il-Qadim kienu jitkellmu fuq il-wegħdiet li Alla kien għamel lill-poplu Lhudi,
u fil-bidu tas-silta ta’ dan il-Ħadd Ġesù jgħid li fil-missjoni tiegħu mhux
talli ma kienx se jġib fix-xejn il-wegħdiet tat-Testment il-Qadim, talli kien
se jwassalhom fil-milja tagħhom, jiġifieri kienu se jseħħu fil-missjoni tiegħu.
Din l-ideja niltaqgħu magħha
f’diversi siltiet tat-Testment il-Ġdid. Meta
Filippu sab lil Natanjel qallu, “Sibna
lil dak li fuqu kitbu Mosè fil-Liġi, u l-profeti fil-kotba tagħhom: Ġesù minn
Nazaret, bin Ġużeppi” [Ġw 1,45]. Wara
l-qawmien mill-imwiet lid-dixxipli ta’ Għemmaws fissrilhom kull ma kien hemm
fuqu fit-Testment il-Qadim [= l-Iskrittura], fil-kotba tal-Liġi ta’ Mosè u
tal-Profeti [Lq 24,27], u lill-appostli fetħilhom moħħom biex jifhmu t-Testment
il-Qadim [= l-Iskrittura] u spjegalhom kif kien seħħ dak kollu li kien inkiteb
fuqu fil-kotba tal-Liġi ta’ Mosè, tal-Profeti u tas-Salmi [Lq 24,46].
Imma t-terminu liġi jintuża
f’sens ieħor. It-Testment il-Qadim
jirrakkonta l-Patt li Alla kien għamel mal-poplu Lhudi wara li kien ħelsu
mill-jasar tal-Eġittu. F’dik okkażjoni
Alla kien ta l-liġi lil Mosè u l-komunità kienet aċċettat li toqgħod
għaliha. Fit-Testment il-ġdid il-kmandamenti, il-preskrizzjonijiet,
l-ordnijiet tal-Patt jissejjħu il-Liġi
ta’ Mosè [Lq 2,22.39; Ġw 7,23;
Atti 13,38; 15,5; Lhud 10,28] jew il-Liġi
ta’ Alla [Mt 15,6]. Jingħad, per eżempju: “Wara li [il-ġenituri
ta’ Ġesù] għalqilhom iż-żmien għall-purifikazzjoni tagħhom skont il-Liġi ta’
Mosè, ħaduh Ġerusalemm biex jippreżentawh lill-Mulej kif hemm miktub fil-Liġi
tal-Mulej… u biex joffru b’sagrifiċċju par gamiem jew żewġ bċieċen kif
jingħad ukoll fil-Liġi tal-Mulej” [Lq 2,22-24].
Din il-Liġi in-nies kienet issibha fil-kotba tal-Eżodu, Levitiku,
Numri u Dewteronomju.
Fil-Vanġelu
ta’ dan il-Ħadd Ġesù jitkellem anki fuq din il-Liġi, u l-atteġġjament tiegħu
lejn il-preskrizzjonijiet ta’ din il-Liġi hu differenti ħafna mill-atteġġjament
tiegħu il-kotba tal-Liġi bħala espressjoni tal-wegħdiet li Alla kien għamel
lill-komunità.
Il-Liġi tal-Patt
Wara
li l-poplu Lhudi ħeles mill-jasar tal-Eġittu mar fid-deżert u hemmhekk
iuntrabat b’Patt ma’ Alla. Alla ntrabat
li jħares lill-komunità, imma ried li l-komunità tintrabat li tħares ċerti kundizzjonijiet. Dawn il-kundizzjonijiet ma kienux ir-riżultat
ta’ xi trattativa bejn Alla u l-komunità, imma kienu kundizzjonijiet li Alla
nnifsu ddeċidiehom unilateralment.
Il-komunità kellha l-libertà taċċetta jew ma taċċettax li tintrabat
f’Patt ma’ Alla, imma la aċċettat ma kellhiex għażla ħlief li toqgħod
għall-kundizzjonijiet li Alla kien impona.
Il-Liġi ta’ Mosè fis-sens ta’ kmandamenti, preskrizzjonijiet, u
ordnijiet kienet tispeċifika dawn il-kundizzjonijiet.
Forsi
nimmaġinaw li l-uniċi kundizzjonijiet tal-Patt kienu l-għaxar kmandamenti, imma
s-sitwazzjoni kienet aktar kumplikata minn hekk. L-għaxar kmandamenti kienu meqjusin bħala
l-kundizzjonijiet tal-Patt minn żminijiet antiki, imma matul iż-żminijiet inħass il-bżonn li
l-kundizzjonijiet tal-Patt ikunu aktar speċifiċi u dettaljati minħabba li s-sitwazzjoni
tal-komunità kienet qed tinbidel minn żmien għal żmien. Fi ħdan il-komunità kien hemm mill-bidunett
grupp ta’ nies li f’isem Mosè setgħu jifformulaw liġijiet ġodda u
jippreżentawhom bħala espressjoni tar-rieda ta’ Alla għall-komunità. Meta kienu jagħmlu hekk l-ideja kienet: kieku
Alla kellu jagħmel Patt magħna llum dawn huma l-kmandamenti,
l-preskrizzjonijiet, u l-ordnijiet li kien jagħti lil Mosè biex jimponihom
fuqna. Dan il-proċess ta’ liġijiet
ġodda li jispeċifikaw il-kundizzjonijiet tal-Patt dam sejjer sekli sħaħ, u hekk
il-Liġi ta’ Mosè f’dan is-sens kibret u kbiret.
Ir-riżultat kien li fil-ħafna liġijiet li llum nsibu fil-kotba
tal-Eżodu, Levitiku, Numri u Dewteronomju mhux dejjem hemm koerenza, u n-nies
kultant kienet issibha diffiċli kif taqbad tagħmel biex toqgħod
għall-kundizzjonijiet tal-Patt.
Hu
x’inhu, għall-ħabta ta tmiem is-seklu erbgħa q.K. dan il-proċess li jiżdiedu
liġijiet ma’ dawk li diġà kien hemm intemm darba għal dejjem. It-test tal-kmandamenti, preskrizzjonijiet, u
ordnijiet kien meqjus sagru, fiss darba għal dejjem, u ħadd aktar ma kellu
s-setgħa jżid jew inaqqas minnu. Biss
is-sitwazzjoni tal-komunità ma kienitx fissa darba għal dejjem, baqgħet
tinbidel, u aktar ma kienet tinbidel aktar kien jinħass il-bżonn li xi ħadd
jgħid lin-nies kif kellhom jagħmlu ħa joqogħdu għall-Liġi. Lejn tmiem it-TQ kien
hemm imgħallmin tal-Liġi li kienu jgħallmu reguli pratiċi kif wieħed għandu
jħares il-Liġi. Dawn it-tradizzjonijiet kienu
ta’ awtorità tant li, bħal-Liġi miktuba, kienu meqjusin daqskieku ġejjin minn
Mosè nnifsu. Dawk l-imgħallmin li kienu
jgħaddu dawn it-tradizzjonijiet kienu jgħidu li meta Mosé ta l-Liġi taha mhux
biss bil-miktub imma anki bil-kelma tal-fomm, u huma kienu qed igħallmu dak li
kien għallem Mosè bil-kelma fomm. Għalhekk
saħansitra Ġesù kien jgħid li biex igħallmu dawn l-imgħallmin kienu joqogħdu
fuq il-katedra ta’ Mosè [Mt 23,2], u kienu jgħallmu fl-iskejjel tagħhom u nhar
ta’ Sibt fis-singagoga [Atti 15,21]. It-Testment
il-Ġdid jagħmel allużjoni għal dawn it-tradizzjonijiet [Mk 7,3; Ġw 2,6; Gal
1,14].
Dawn it-tradizzjonijiet mhux
dejjem kienu jaqblu bejniethom, għax għal ċerti sitwazzjonijiet xi imgħallmin
kienu jgħidu mod u oħrajn kienu jgħidu mod ieħor. Il-każ klassiku li jsemmih anki t-Testment
il-Ġdid hu l-każ tad-divorzju. Fit-Testment
il-Qadim jingħad li Mosè kien ippermetta d-divorzju, imma ma kienx speċifika
liema huma ċ-ċirkustanzi fejn hu permess id-divorzju [Dewt 24,1-4]. U kien hemm imgħallmin li kienu stretti u
kienu jgħidu li hu permess f’ċirkustanzi rari, imma kien hemm oħrajn li kienu
aktar liberali u kienu jgħidu li hu permess kważi f’kull ċirkustanza. Il-Fariżej ippruvaw jimplikaw lil Ġesù f’din
il-kontroversja [Mt 19,3].
Ġesù, il-Liġi u
t-Tradizzjonijiet Tagħha.
Ġesù kellu stima kbira tal-Liġi u
sa ċertu punt anki ta’ dak li kienu jgħallmu l-imgħallmin tal-Liġi. Kellu stima kbira tal-Liġi għax bħall-bqija
tal-komunità kien jagħraf li biex wieħed jibqa’ fidil għall-Patt kien
neċessarju li wieħed iħares il-Liġi.
Biss, kif naraw aktar ’l isfel, bħall-imgħallmin tal-Liġi, għallem kif
wieħed għandu jħarisha. Sa ċertu punt kellu
stima kbira anki għat-tagħlim li l-imgħallmin tal-Liġi dment li dak li kienu
jgħaddu kien jirrifletti dak li kien stabilixxa Mosè. Darba minnhom qal lin-nies, “Fuq il-katedra
ta’ Mosè qagħdu l-kittieba u l-Fariżej.
Mela kulma jgħidulkom huma agħmluh u ħarsuh” [Mt 23,2-3]. U fil-Vanġelu ta’ dan il-Ħadd jgħid, “Jekk xi
ħadd iġib fix-xejn wieħed mill-iżgħar minn dawn il-kmandamenti u jgħallem
lin-nies biex jagħmlu l-istess, dan jissejjaħ l-iżgħar fis-Saltna
tas-Smewwiet. Imma min iħarishom u
jgħallimhom, dan kbir jissejjaħ fis-Saltna tas-Smewwiet” [Mt 5,19]. Kellu anqas stima tal-mod kif kienu
jinterpretaw u japplikaw dak li kien stabilixxa Mosè [cf. Mt 15,1-20; 16,6;
19,3-9]. Jiddistingwi bejn dak li kien
stabilixxa Mosè u dak li kienu jgħallmu l-imgħallmin tal-Liġi.
Fil-Liġi Ġesù jiddistingwi tlett
tipi ta’ preskrizzjonijiet. L-ewwelnett
kien hemm dawk il-preskrizzjonijiet li lil dak li jkun kienu jobbligawh
jagħmel hekk jew hekk. Per eżempju,
il-Liġi kienet tobbliga lill-Lhud jagħmlu pellegrinaġġ lejn it-Tempju biex
jiċċelebraw il-festi prinċipali: Għid [Dewt 16,1-8; Lev 23,5-8], Pentekoste
[Dewt 16,9-12; Lev 23,15-21; Num 28,26-31], Għerejjex [Dewt 16,13-15; Lev
23,33-43; Num 29,12-39]. Kienet tobbliga
il-ħarsien tal-mistrieħ nhar ta’ Sibt [Eż 20,10; Dewt 5,12-15]. Ġesù dejjem qagħad għal dak li kienet
tobbliga l-Liġi.
Fil-Liġi kien hemm ukoll serje
ta’ preskrizzjonijiet li lil dak li jkun kien jipprojbulu li jagħmel
hekk jew hekk. Per eżempju, fl-għaxar
kmandamenti il-Liġi kienet tipprojbixxi il-qtil, l-adulterju, is-serq,
ix-xhieda falza, kull xenqa għal dak li hu ta’ ħaddiehor [Eż 20,13-17; Dewt
5,17-21]. Anki hawn Ġesù qagħad għal dak
kollu li kienet tipprojbixxi il-Liġi.
Fil-Liġi kien hemm imbagħad serje
ta’ preskrizzjonijiet li lil dak li jkun jppermettulu jagħmel hekk jew
hekk, u kienu jħallu f’idejh biex jiddeċiedi x’jagħmel. Il-Liġi ta’ Mosè kienet tippermetti li wieħed ipattieha lil min
jagħmilu l-ħsara. Din kienet il-lex
talionis, għajn għal għajn u sinna għal sinna [Eż 21,23-25; Lev 24,19-20;
Dewt 19,21]. Il-Liġi ta’ Mosè kienet
tippermetti d-divorzju [Dewt 24,1-4]. Ġesù
ħeġġeġ lil dak li jkun biex ma japprofittax ruħu minn kull ma tippermettilu
l-Liġi u f’sitwazzjonijiet bħal dawn juri mħabbtu [Mt 5,31-32.38-42; 19,1-9].
Il-fedeltà għall-Liġi ta’ Mosè Ġesù riedha tkun espressjoni tal-imħabba lejn Alla u lejn il-proxxmu. Meta darba
wieħed mill-imgħallmin tal-Liġi staqsieh liema kien l-akbar kmandament Ġesù wieġeb
li kien il-kmandament tal-imħabba lejn Alla u lejn il-proxxmu [Mt 23,34-40; Mk
12,28-31; Lq 10,25-28]. U dan
fil-prattika kien ifisser li wieħed kellu jħares il-Liġi għall-imħabba ta’ Alla
u tal-proxxmu, u jekk wieħed ma japprofittax ruħu mill-possibilitajiet li
kienet tagħtih il-Liġi kellu jagħmlu għall-imħabba t’Alla u tal-proxxmu. U spjega anki x’kien il-kunċett tiegħu ta’
mħabba. Mhux sempliċement li tħobb lil
min iħobbok, imma tħobb lil kulħadd, l-aktar lil min hu fil-bżonn [Mt 5,38-48].
Taħt dan l-aspett l-atteġġjament
ta’ Ġesù kien differenti ħafna minn dak tal-imgħallmin tal-Liġi,
il-Fariżej. Għalkemm kellu stima kbira
ta’ dak li kienu jgħallmu l-Fariżej ħeġġeġ lin-nies biex il-Liġi ma jħarsuhiex
kif kienu jħarsuha l-Fariżej [Mt 23,3]. Kien hemm raġunijiet għaliex Ġesù ma qabilx
mal-mod kif kienu jħarsuha l-Fariżej, u waħda minnhom kienet li ma kienux qed
iħarsuha għall-imħabba t’Alla u tal-proxxmu imma pjuttost għall-imħabba tagħhom
infushom. Riedu jimpressjonaw lin-nies
biex in-nies ikollha stima tagħhom. Kienu
jfittxu l-ewwel postijiet fis-sinagoga u l-ogħla postijiet fl-imwejjed, u kienu
jistennew li n-nies isselmilhom b’qima pubblikament u ttiehom it-titlu ta’
Rabbi [Mt 23,5-7]. Meta Ġesù tkellem fuq
l-għoti tal-karità, talb, u sawm fil-moħbi u mhux għal għajn in-nies bħalma
jagħmlu dawk ta’ wiċċ b-ieħor [Mt 6,1-6.16-18] kellu f’moħħu l-imġieba ta’ wiċċ
b’ieħor tal-Fariżej [Mt 23,13.15.23.25.27.29].
Il-Knisja u l-Liġi ta’ Mosè.
Dment li l-Vanġelu kien imxandar il-Palestina dawk li aċċettawh kienu Lhud;
kienu jħossuhom membri tal-komunità Lhudija u kienu jħossuhom marbutin bil-Liġi
ta’ Mosè. Kienu jiċċelebraw
l-Ewkaristija għalihom, imma mal-bqija tal-komunità Lhudija kienu jieħdu sehem
fil-liturġija tat-tempju u tas-sinagoga.
Il-Knisja sabet ma’ wiċċha problema kif il-Vanġelu ġie mxandar barra
l-Palestina, l-aktar għaliex fil-missjoni ta’ Pawlu u Barnaba dawk li aċċettawh
ma kienux ta’ nisel Lhudi. Fil-Knisja
kien hemm xi nsara ta nisel Lhudi li bdew jitħassbu jekk l-insara li ma kienux
ta’ nisel Lhudi kellhomx joqogħdu għal-Liġi ta’ Mosè għax dan kien neċessarju
għas-salvazzjoni [Atti 15,1-4]. Biex jaffrontaw il-problema fis-sena 49
iltaqa’ l-Konċilju ta’ Ġerusalemm taħt it-tmexxija tal-appostli, li qatgħha li
l-insara li ma kienux ta’ nisel Lhudi ma kienux marbutin bil-Liġi ta’ Mosè
[Atti 15,7-12]. Probabbilment aktar tard
kien hemm laqgħa oħra tat-tmexxija ta’ Ġakbu ħu l-Mulej li fformula kriterji li
kienu jppermettu lill-insara ta’ nisel Lhudi l-insara l-oħra jiltaqgħu
bejnietrhom [Atti 15,13-21].
Kien hemm żewġ raġunijiet li għalihom il-Konċilju ta’ Ġerusalemm ħass li ma
kellux jimponi l-ħarsien tal-Liġi fuq l-insara li ma kienux ta’ nisel
Lhudi. Kien hemm raġuni ta’ natura
prattika. Ma kienx se jkun faċli li
l-insara li ma kienux ta’ nisel Lhudi imorru Ġerusalemm biex jieħdu sehem
fil-liturġija tat-Tempju, aktar u aktar li jitħallew jagħmlu dan mill-Lhud li
ma kienux aċċettaw il-kritjaneżimu. Kien
hemm ukoll raġuni ta’ natura teoloġika.
Kien hemm min qed jgħid li s-salvazzjoni l-bniedem jiksibha bl-opri
skont il-Liġi ta’ Mosè. Kienu konvinti
li b’xi mod il-bniedem jista’ jikkundizzjona lil Alla, per eżempju bl-għoti tal-karità,
bis-sagrifiċċji fit-Tempju, bl-ħarsien tal-Liġi. Meta l-bniedem iġib ruħu hekk Alla jtih dak
li għandu bżonn, anki s-salvazzjoni. San
Pawl kien jemmen li l-bniedem ma jistax
jikkundizzjona lil Alla, u jekk b’xi mod jaħseb li jista’ jikseb is-salvazzjoni
bl-osservanza tal-Liġi jkun qed jirrendi inutli l-missjoni ta’ Kristu. Is-salvazzjoni ma jiksibhiex bi dritt, imma
hi grazzja li Alla ta lill-bniedem fil-missjoni ta’ Kristu.
Il-bniedem jgħix skont ir-rieda t’Alla għax jilqa’ l-grazzja li Alla
offrielu fil-missjoni ta’ Kristu. Biex
jgħix skont ir-rieda t’Alla il-bniedem joqgħod għal ċerti normi morali, u xi
wħud minnhom qegħdin anki fil-Liġi ta’ Mosè.
Imma nisrani josservahom mhux għax qegħdin fil-Liġi ta’ Mosè, imma
għaliex jafhom mit-tradizzjoni nisranija kif tgħallimhom il-Knisja.
Konklużjoni.
Kristu kien ħeġġeġ lil dawk li jridu jimxu warajh biex ma japprofittawx
ruħhom minn dak li kienet tippermettilhom il-Liġi ta’ Mosè. L-insara llum mhumiex marbutin bil-Liġi ta’
Mosè, imma fil-punent qed jgħixu f’soċjetà permissiva, anzi soċjetà aktar
permissiva minn dik tal-komunità Lhudija marbuta bil-Liġi ta’ Mosè. Is-soċjetà oċċidentali llum tippermettilek
tgħix kif trid u kif jogħoġbok dment li ma tiksirx il-liġi ċivili, u tgħix kif
tgħix illum ħadd mhu se jgħid bik.
F’sitwazzjoni bħal din in-nisrani għandu jżomm quddiem għajnejh li qabel
ma japprofitta ruħu minn dak li tippermettilu s-soċjetà jrid jara jekk hux
kompatibbli mat-tagħlim ta’ Kristu. Fejn
mhuwiex kompattibli ma jistax japprofitta ruħu minn dak li tippermettilu
s-soċjetà. Fejn hu
kompattibli jista’ japprofitta ruħu
mill-possibilitajiet li ttih is-soċjetà, imma għandu dejjem ifassal ħajtu fuq il-preċett tal-imħabba t’Alla u tal-proxxmu.
Kien mill-katakombi li ħarġet
il-Knisja, u hekk ukoll illum il-Knisja trid toħroġ ‘il barra. Dan hu l-messaġġ
kontinwu tal-Papa Franġisku. Meta qed jitkellem hekk, il-Papa jfisser Knisja li
ma tibqgħax fis-sagristija, li ma tibqgħax maqfula fl-għaqdiet. Dawn huma
postijiet importanti, għax huma l-postijiet fejn il-Knisja trid tinbena. Imma
mbagħad irridu nkunu Knisja li toħroġ ‘il barra. Il-Knisja tfisser l-imgħamdin
kollha. Aħna lkoll imsejħa biex inxandru l-Aħbar it-Tajba. Il-vjaġġi tal-Papa
huma proprju biex iwassal dan il-messaġġ ta’ Knisja li toħroġ.
Knisja
li titkellem:
L-ewwel laqgħa li jagħmel il-Papa
fil-vjaġġi tiegħu tkun mas-soċjeta’ ċivili – il-President, membri
tal-Parlament, ambaxxaturi etċ. L-ewwel messaġġ li jwassal huwa lilhom –
il-Knisja trid tkun f’dan id-djalogu kontinwu mad-dinja biex aħna nwasslulhom
il-messaġġ tal-Evanġelju.
Kelli ngħid kelma ta’ ġid għidtha?
Kelma ta’ ġid, kelma ta’ kuraġġ, tagħti daqqa t’id – dak li jimpurtah Alla. U
dan hu li qed jagħmel il-Papa – jiltaqa’ mal-foqra, mal-batuti. Hu Papa li jrid
ikun qalb in-nies għax in-nisrani ma jistgħax ikun imsakkar waħdu.
Il-Papa jiltaqa’ wkoll maż-żgħażagħ
fil-vjaġġi tiegħu, biex juri li dawn huma parti mill-ħidma tal-Knisja llum.
Il-Papa jagħti mportanza liż-żgħażagħ u l-anzjani flimkien, għax tal-ewwel
għandhom bżonn l-esperjenza tal-anzjani, u dawn għanhom bżonn il ħeġġa
taż-żgħażagħ.
Knisja li titkellem, mhux fuq il-pulptu biss, imma billi tiltaqa’ man-nies, tara l-problemi tagħhom, tiddiskuti magħhom u tħallihom jitkellmu.
Il-Papa sejjer lura Ruma wara l-Ġurnata Dinjija taż-Żgħażagħ 2013 Mustafa Bader [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)]
Knisja
li tisma’:
Il-Papa iktar jagħti mportanza lil
dak li jridu jgħidulu n-nies milli lil dak li jkun irid jgħidilhom hu. Jekk
aħna ma nisimgħux il-weġgħat tan-nies, kif nistgħu ngħinuhom? Irridu nisimgħu u
naraw x’għandom bżonn fiċ-ċirkostanzi tal-lum. Il-Papa, permezz ta’ dawn
il-vjaġġi, irid juri li hemm bżonn li l-Knisja toħroġ, li tisma’ u li
titkellem.
Il-Papa, kif jagħmel fit-tmiem ta’
kull vjaġġ, fuq l-ajruplan lura lejn il-Vatikan, jagħmel konferenza stampa
għall-ġurnalisti li jivvjaġġaw miegħu. Jagħmlulu kull tip ta’ domandi, u hu
jwieġeb mill-aħjar mod li jista’, bl-iktar mod sinċier u miftuħ.
F’dawn il-vjaġġi, il-Papa mhu qed jagħmel xejn ġdid li ma kienx ilu jagħmel qabel. Meta kien Arċisqof ta’ Buenos Aires, kien jivvjaġġa kuljum b’tal-linja biex ikun qalb in-nies. Irid jurina li rridu nkunu Knisja qalb in-nies, biex titkellem magħhom u tismagħhom.
Il-Papa f’Betlem Mustafa Bader [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)]
Knisja
miftuħa għal insara oħra u reliġjonijiet oħra:
Il-Papa ma jmurx fuq dawn il-vjaġġi
biex jiltaqa’ mal-Kattoliċi biss, imma ma’ nsara oħra, bħal Protestanti,
Ortodossi, Luterani u Anglikani, fost oħrajn. Jiltaqa’ wkoll ma’ Musulmani,
Lhud, u Buddisti, għax il-messaġġ tal-Vanġelu ma nistgħux inwassluh biss li ta’
ġewwa, imma lil kulħadd: “Morru mad-dinja kollha…”
Knisja
tal-fqar u l-batuti:
L-ewwel vjaġġ tal-Papa kien
f’Lampedusa – vjaġġ b’messaġġ qawwi. Irid li l-Knisja – aħna lkoll – inkunu
qalb in-nies, speċjalment dawk li qegħdin ibatu. Irid ikollna l-umanita’, li
nħossu għal min qed ibati.
Meta l-qassis, fl-aħħar tal
quddiesa, jgħid “Morru fil-paċi ta’ Kristu”, ikun qed jibgħatna biex
dak li rċevejna waqt il-quddiesa nwassluh lill-oħrajn. Dan hu li jagħmel
il-Papa fil-vjaġġi tiegħu.
Meta mar il-Calabria u ltaqa’
mall-ħaddiema qal li t-tort ta’ dak kollu li jiġri fid-dinja hu li fiċ-ċentru
tal-ħajja tagħna poġġejna l-alla falz tal-flus. Alla jrid li fiċ-ċentru
tad-dinja jkun hemm il-bniedem, għax meta Alla sar bniedem fil-persuna ta’
Ġesu’ kristu, Hu poġġa lill-bniedem fiċ-ċentru.
Meta ngħidu Knisja tal-fqar u
l-batuti mhux qed nitkellmu biss fuq il-faqar tal-but, imma wkoll fuq il-faqar
spiritwali, l-faqar ta’ mingħajr Alla.
Knisja
b’messaġġ ta’ tama:
Jitkellem fuqiex jitkellem, il-Papa
dejjem jispiċċa d-diskors tiegħu b’messaġġ ta’ tama. In-nisrani veru hu dak li,
minkejja l-ħażen kollu, il-problemi u d-diffikultajiet kollha, xorta jara illi
hemm messaġġ ta’ tama. Infatti, fl-aktar mumenti li l-Knisja kienet għaddejja
minn żminijiet koroh u diffiċli, Alla pprovda lil Knisja qaddisin kbar.
Alla jara l-indiema,
id-disponnibbilta’ tal-qalb. Ħadd minna mhu qaddis. Aħna lkoll għandna bżonn
il-ħniena t’Alla. Imma aħna lkoll nistgħu nkunu Kristu ieħor għall-oħrajn.
Il-Papa jiddiskrivi l-Knisja bħala
sptar fuq il-kamp tal-battalja. U fi sptar, morda ssib! Allura m’għandniex
neħduha bi kbira li fil-Knisja nsibu min hu marid spiritwalment. Kieku aħna
lkoll qaddisin, kieku l-Knisja m’hemmx bżonnha. Aħna mmorru l-Knisja għax
għandna bżonn il-fejqan.
Knisja
għal ta’ ġewwa wkoll:
Il-Papa jitkellem kemm ma’ ta’ ġewwa
kif ukoll ma’ ta’ barra. Alla jridna nwasslu l-Aħbar it-Tajba fl-ambjent ta’
madwarna – id-dar, fuq ix-xogħol, fil-ħanut, etċ. Irridu nagħmlu l-vjaġġ tagħna
biex nilħqu lill-oħrajn – il-vjaġġ tal-Kelma t’Alla. Ma nħallux lix-xitan
jaqtalna qalbna. Irridu nagħmlu l-parti tagħna mill-aħjar li nistgħu.
Il-Papa jisħaq ukoll fuq
l-importanza tal-ġenituri u n-nanniet li jridu jwasslu dan il-messaġġ
liż-żgħar.
U l-Papa jgħid ukoll li l-messaġġ
tal-Vanġelu hu Kristu Rxoxt – l-Aħbar it-Tajba li, minkejja ċ-ċirkustanzi li
nkunu għaddejjin minnhom, aħna rridu ngħidu: “Mulej, agħmel minni dak li
trid Int”