Id-19-il Ħadd Matul is-Sena

IT-TEMPESTA: AGĦMLU L-QALB!

Slaten 19:9A.11-13; Salm 94; Rumani 9:1-5; Mattew 14: 22-33

 Il-Vanġelu

U minnufih ġiegħel lid-dixxipli jitilgħu fuq id-dgħajsa u jmorru qablu x-xatt l-ieħor, sakemm jibgħat lin-nies. Wara li bagħat lin-nies, tela’ waħdu fuq l-għoljiet biex jitlob. Xħin sar filgħaxija kien għadu hemm fuq, waħdu; id-dgħajsa kienet diġà f’nofs  il-baħar titħabat mal-mewġ, għax kellhom ir-riħ kontra tagħhom. Fir-raba’ sahra tal-lejl mar lejn in-naħa tagħhom miexi fuq il-baħar.  Huma rawh miexi fuq il-baħar u twerwru. “Dan xi fantażma!” qalu; u qabdu jgħajjtu bil-biża’. Iżda hu minnufih kellimhom u qalilhom: “Agħmlu l-qalb, jiena hu, tibżgħu xejn!” Wieġeb Pietru u qallu: “Mulej, jekk huwa int, ordnali niġi ħdejk fuq l-ilma.” “Ejja,” qallu Ġesù. Pietru niżel mid-dgħajsa, u qabad jimxi fuq l-ilma u jersaq lejn Ġesù. Iżda meta ra li r-riħ kien qawwi, baża’, ħabat jegħreq, u beda jgħajjat u jgħid: “Salvani, Mulej !” Malajr Ġesù medd idu u qabdu: “Bniedem ta’ fidi żgħira,” qallu,”għaliex iddubitajt?” Meta mbagħad it-tnejn telgħu fid-dgħajsa, ir-riħ waqaf. Dawk li kienu fid-dgħajsa nxteħtu jqimuh u qalulu: “Tassew, int Bin Alla!”

Il-Ħsieb

     Kemm-il darba konna f’tempesta?  Forsi mhux kulħadd qatt inqabad f’tempesta tal-baħar, iżda f’tempesta fil-ħajja personali ta’ kull wieħed u waħda minna żgur li xi darba jew oħra għaddejna minnha.  Illum ftakar f’xi tempesta li għaddejt minnha.  Ara ftit x’kienu r-reazzjonijiet li kellek f’din it-tempesta.  Kemm għidt f’qalbek li Alla ħalliek jew, għall-kuntrarju, kemm iktar tlabt bil-qalb quddiem xi problema li tidher muntanja quddiemek.  Il-Mulej jurina llum li jekk inkunu nies ta’ talb, inkunu nies  ukoll ta’ fidi kbira.  Wara li talab mar magħhom fid-dgħajsa.  Meta qamet it-tempesta, minkejja li kellhom il-Mulej magħhom, l-Appostli ddubitaw, qabadhom il-biża’.  Aħna wkoll, minkejja li l-Mulej magħna, jaqbadna l-biża’ kull darba li naħsbu li l-Mulej insiena.  U hawn toħroġ fil-beraħ l-isfiduċja li ħafna drabi jkollna fina nfusna u anki f’Alla.  M’AĦNIEX NIES TA’ FIDI.

 

Il-Kelma

Fl-Ewwel Qari tal-lum, meħud mill-Ewwel Ktieb tas-Slaten, għandna lill-profeta Elija jaħrab mir-reġina Ġeżabel li kienet qed tfittxu biex toqtlu.  Imur fuq il-muntanja Horeb fejn Alla juri ruħu f’żiffa ħelwa.  Fis-Salm Responsorjali minn Salm 84 għandna għajta lill-Mulej biex juri ruħu lilna lkoll.  Fit-Tieni Qari tal-lum għandna silta fejn naraw kemm San Pawl kien iħobb lin-nies ta’ ġensu u kemm tassew xtaq li dawn isalvaw.  Fil-Vanġelu ta’ San Mattew għandna r-rakkont tat-tempesta u l-mod kif Ġesù waqqaf u kkalma l-baħar u l-irjiħat.  Iċanfar lid-dixxipli li huma nies ta’ fidi ċkejkna.

 

Il-Ħajja

1. Kliem li għadu jidwi għalija u għalik sa llum:  “BNIEDEM TA’ FIDI ŻGĦIRA, GĦALIEX IDDUBITAJT”?
2. Kemm tassew aħna konvinti mill-kliem li jgħidilna Ġesù llum:  AGĦMLU L-QALB JIENA HU.  TIBŻGĦU XEJN? Għaliex nibqgħu nies ulied il-biża?
3. Il-Mulej iridna nuru li aħna dixxipli tiegħu billi nkunu wlied id-dawl f’dinja mgħarrqa fid-disperazzjoni.
4. Infittxu lill-Mulej fis-sempliċita mhux f’affarijiet ikkumplikati.  Il-Mulej deher lil Elija f’żiffa ħelwa. Nitgħallmu nkunu qrib tiegħu fis-silenzju u s-sempliċità.

 

Id-Djalogu

Mulej, agħmel li jkolli l-kuraġġ

negħleb it-tempesti ta’ ħajti permezz tiegħek.

 

It-18-il Ħadd Matul is-Sena

TĦASSARHOM

Isaija 35:1-3;  Salm 144; Rumani 8:35-39; Mattew 14: 13-21

Il-Ħsieb

Ġesù jitma’ ħamest elef ruħ

Meta sama’ l-aħbar, Ġesù telaq minn hemm bid-dgħajsa u mar waħdu f’post imwarrab. Imma n-nies semgħu fejn mar, u telqu warajh bil-mixi mill-ibliet. Xħin niżel l-art mid-dgħajsa ra kotra kbira ta’ nies u tħassarhom, u fejjqilhom il-morda tagħhom. Xħin sar filgħaxija d-dixxipli tiegħu resqu lejh u qalulu: “Dan post imwarrab, u l-ħin għamel sewwa. Ibgħathom lin-nies, ħa jmorru fl-irħula jixtru x’jieklu.” Imma Ġesù qalilhom: “Ma għandhomx għalfejn imorru; agħtuhom intom x’jieklu.”  U huma qalulu: “Hawn ma għandniex ħlief ħames ħobżiet u żewġ ħutiet”. “Ġibuhomli hawn,” qalilhom. Mbagħad ordna lin-nies biex joqogħdu bilqiegħda fuq il-ħaxix; ħa l-ħames ħobżiet u ż-żewġ ħutiet, rafa’ għajnejh lejn is-sema, bierek, qasam il-ħobżiet u tahom lid-dixxipli, u d-dixxipli newwluhom lin-nies.  U kulħadd kiel u xaba’, u ġabru l-bċejjeċ li kien fadal u mlew bihom tnax-il qoffa.  U kienu madwar ħamest elef raġel dawk li kielu, barra  n-nisa u t-tfal.

 

Il-Ħsieb

Il-Mulej Ġesu jieħu interess personali fil-kundizzjoni umana ta’ kull wieħed u waħda minna.  Il-Mulej jinteressah kollox.  Tinteressah il-ħajja kollha tal-bniedem u għalhekk tinteressah ukoll il-ħajja materjali ta’ kull wieħed u waħda minna wkoll.  Huwa għalhekk li l-messaġġ prinċipali tal-lum huwa li l-Mulej irid jitmagħna kontinwament, għax jaf li ħafna drabi nkunu bil-ġuħ u bil-għatx.  Jaf li d-dgħufija tagħna lkoll tagħmilna għatxana għalih.  Għal dan il-għan jixtieq li jagħtina ikel bl-abbundanza.  U propju hi din l-abbundanza li ħafna drabi ma nindunawx biha.  Ħafna drabi ma nindunawx li l-Mulej qiegħed jieħu interess fina personalment u jagħraf il-ħtiġijiet tagħna.  Imma l-Mulej huwa wkoll Mulej li jiddjaloga u għalhekk jixtieq jisma’ l-krib u t-talbiet tagħna. U kulħadd kiel u xaba’.  Din hi d-differenza bejn kif naħsbuha aħna u kif jaħsibha l-Mulej.  Aħna miegħu nkejlu kollox… quddies bil-ħin, qisna qed nagħmlu xi pjaċir lilu, u Hu magħna jagħtina bix-xaba’.

Il-Kelma

L-Ewwel Qari tal-lum huwa meħud mill-Ktieb ta’ Isaija fejn il-profeta qed jagħmel kuraġġ lil dawk li jinsabu fl-eżilju ta’ Babilonja.  Il-profeta Isaija jgħidilna li Alla minn rajh irid jagħmel patt.  Is-Salm Responsorjali tal-lum huwa meħud minn Salm 144 fejn għandna lis-Salmista jtenni li l-Mulej se jtaffi x-xewqat tagħna.  It-Tieni Qari hija silta ta’ San Pawl lir-Rumani fejn insibu li bis-saħħa ta’ l-imħabba li Alla sawwab fi qlubna nistgħu nirbħu kull tfixkil.  Fil-Vanġelu ta’ San Mattew għandna l-figura ta’ Kristu bħala l-Messija mwiegħed li jqassam b’xejn ikel lill-foqra.

Il-Ħajja

1. Il-Mulej jimxi magħna bl-abbundanza.  Huwa l-egoiżmu tal-bniedem għib li jġib il-faqar u l-inġustizzji anki materjali fid-dinja.
2. Kemm qed nimpenjqa ruħi f’attivitajiet favur il-fqar u l-emarġinati?
3. Kif nista’ nimxi mal-Mulej bl-abbundanza li jimxi lejna Hu?
4. Il-Mulej tana ikel bix-xaba’ fl-Ewkaristija.  Kemm qegħdin nersqu lejh?

Id-Djalogu

Mulej, agħmel li fil-ħajja tiegħi ma nkunx egoist.

u li nersaq dejjem lejk

biex tagħtini s-saħħa ngħix aktar ta’ nisrani fis-soċjetà.

Is-17-il Ħadd Matul is-Sena

IS-SALTNA TAS-SMEWWIET: TEŻOR U ĠAWHRA

Slaten 3, 5-6, 7-12; Salm 118; Rumani 8, 28-30; Mattew 13: 44-52

Il-Vanġelu

Il-parabbola tat-teżor moħbi 

“Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil teżor moħbi f’għalqa, li wieħed raġel isibu u jaħbih, u kollu ferħan imur ibigħ kull ma jkollu u jixtri dik l-għalqa.”

Il-parabbola tal-ġawhra

“Tixbah ukoll is-Saltna tas-Smewwiet lil wieħed neguzjant ifittex ġawhar fin; meta sab ġawhra tiswa ħafna, mar biegħ kull ma kellu u xtara lilha.”

Il-parabbola tax-xibka

“Tixbah ukoll is-Saltna tas-Smewwiet lil xibka mitfugħa l-baħar li fiha jinġabar minn kollox.  Meta timtela jtellgħuha x-xatt, u joqogħdu bilqiegħda, jiġbru fil-kannestri dak li jkun tajjeb u jarmu l-ħażin. Hekk jiġri fi tmiem id-dinja: l-anġli joħorġu jifirdu l-ħżiena mill-ġusti,  u jixħtuhom fil-ħuġġieġa tan-nar; hemmhekk ikun hemm il-biki u t-tgħażżiż tas-snien.

Il-qadim u l-ġdid

“Kollu fhimtuh dan?” “Iva” qalulu. U hu qalilhom: “Għalhekk kull kittieb li jkun sar dixxiplu tas-Saltna tas-Smewwiet jixbah lil wieħed sid li, mill-ħażna tiegħu, joħroġ sew il-ġdid u sew il-qadim.”

Il-Ħsieb

     It-teżor moħbi fl-għalqa u l-ġawhra prezzjuża li ntilfet ipoġġuna llum il-Ħadd fil-pożizzjoni ta’ tfittxija.  Tfittxija. Tfittxija għax-Saltna ta’ Alla.  Huwa ferm importanti li fil-ħajja tagħna ta’ kuljum ma nieqfu qatt nagħmlu din it-tfittxija.  Għaliex?  Għaliex ħafna drabi aħna, aljenati minn dak kollu li jdur madwarna,  NITILFU L-AKTAR ĦAĠA ESSENZJALI.  Din hija li nsegwu r-rieda tal-Mulej.  Kemm-il darba mmorru l-knisja u ma nindunawx bil-ġawhra prezzjuża tal-Kelma ta’ Alla u l-qawwa li tagħtina l-Ewkaristija?  Kemm-il darba għażilna dak kollu li hu materjali u ma ndunajniex li l-għażla tagħna, it-teżor tagħna, hi xi ħaġa li ma tispiċċax?  Kemm tassew f’ħajjitna qed nitolbu bħalma talab Salamun fl-Ewwel Qari tal-lum, fejn għamel rifjut ta’ l-affarijiet materjali u talab lill-Mulej jagħtih l-għaqal, il-għerf u d-dehen?

Il-Kelma

     Fl-Ewwel Qari tal-lum, meħud mill-Ewwel Ktieb tas-Slaten, għandna r-rakkont ta’ l-ewwel mumenti ta’ tmexxija tas-Sultan żagħżugħ Salamun, li bħala s-Sultan tal-Lhud jitlob lill-Mulej li jagħmel tmexxija sewwa tal-poplu Lhudi.  Is-Salm 119 li ntennu fis-Salm Responsorjali, huwa għajta tas-Salmista li, bħal Salamun, jitlob li jkun jaf sewwa l-liġi tal-Mulej.  Fit-Tieni Qari tal-lum, meħud mill-Ittra ta’ San Pawl lir-Rumani, San Pawl irid jiżgura lill-Insara li huma msejħin għall-ħajja ta’ dejjem.  Lil dawk li sa mill-bidu għarafhom, Alla ried li jkunu jixbħu lil Ibnu Ġesù.  Fil-Vanġelu tal-lum ta’ San Mattew għandna żewġ parabboli fuq is-Saltna ta’ Alla.  Ġesù joħroġ fil-beraħ li għan-nisrani s-Saltna ta’ Alla għandha tkun l-akbar teżor.

Il-Ħajja

1. Nafu x’inhi s-Saltna ta’ Alla?  Hija importanti għalina b’mod personali?
2. Kemm tassew qed naħdmu għal din is-Saltna u f’din is-Saltna ta’ Alla?
3. Salamun fl-Ewwel Qari talab lill-Mulej jagħtih id-dehen. Qatt tlabna aħna lill-Mulej jagħtina d-dehen għal dak kollu li għandna bżonn fid-deċiżjonijiet li nieħdu kuljum?
4. Kemm tassew qed nużaw dan id-dehen biex nifhmu aktar il-Kelma ta’ Alla u ngħixuha kuljum fil-qadi tad-dmirijiet tagħna?

Id-Djalogu

     O Mulej

     nitolbok li matul il-ħajja tiegħi, minkejja d-difetti,

     nifhem tassew xi trid minni

     fil-ħidma għas-Saltna tiegħek.

Is-16-il Ħadd Matul is-Sena

ARA, ALLA L-GĦAJNUNA TIEGĦI

Għerf 12,13, 16-19; Salm 85; Rumani 8, 26-27; Mattew 13, 24-43

 Il-Vanġelu

 Ġibilhom parabbola oħra u qalilhom: “Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil wieħed raġel li żara’ żerriegħa tajba fl-għalqa tiegħu. Iżda xħin in-nies kienu reqdin, ġie l-għadu tiegħu, żara’ s-sikrana qalb il-qamħ u telaq. Meta mbagħad il-qamħ nibet u ħareġ is-sbul, tfaċċat ukoll is-sikrana. Resqu l-qaddejja fuq sid l-għalqa u qalulu, ‘Sinjur, int mhux żerriegħa tajba żrajt fl-għalqa tiegħek? Mela dis-sikrana mnejn ġiet?’ Iżda hu qalilhom, ‘Dil-biċċa għamilhieli xi għadu tiegħi.’ ‘Tridx immorru niġbruha?’ qalulu l-qaddejja. ‘Le,’ qalilhom, ‘għax intom u tiġbru s-sikrana għandkom mnejn taqilgħu magħha l-qamħ ukoll. Erħulhom jikbru t-tnejn flimkien  sal-ħsad; meta mbagħad jasal il-ħsad, ngħid lill-ħassada: ‘Iġbru s-sikrana l-ewwel, u orbtuha qatta qatta għall-ħruq, mbagħad qiegħdu  l-qamħ fil-maħżen tiegħi.’ “

 Ġibilhom parabbola oħra u qalilhom: “Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil żerriegħa tal-mustarda li wieħed raġel ikun qabad u żeragħha fl-għalqa tiegħu. Hija tabilħaqq l-iżgħar waħda fost iż-żrieragħ kollha, iżda meta tikber, tkun l-akbar waħda fost il-ħxejjex u ssir siġra, hekk li l-għasafar ta’ l-ajru jiġu jbejjtu fil-friegħi tagħha.”

 Qalilhom parabbola oħra: “Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil ftit ħmira li waħda mara tkun qabdet u ħalltet ma’ tliet sigħan dqiq sa ma tkun għoliet l-għaġna kollha.”

 Dan kollu Ġesù qalu bil-parabboli lin-nies, u mingħajr xi parabbola ma kienx ikellimhom, biex hekk iseħħ dak li kien ingħad permezz tal-profeta, meta qal:

                            ‘Niftaħ fommi bil-parabboli,

                            nitkellem fuq ħwejjeġ

                            moħbija sa mit-twaqqif tad-dinja.’

 Mbagħad ħalla n-nies u mar id-dar. Resqu lejh id-dixxipli tiegħu u qalulu: “Fissirhielna l-parabbola tas-sikrana fl-għalqa.” U weġibhom: “Dak li jiżra’ ż-żerriegħa t-tajba huwa Bin il-bniedem.  L-għalqa hija d-dinja; iż-żerriegħa t-tajba huma wlied is-Saltna; is-sikrana huma wlied il-ħażin, u  l-għadu   li żeragħha huwa x-xitan. Il-ħsad ifisser tmiem id-dinja, u  l-ħassada  l-anġli. Mela bħalma s-sikrana jiġbruha u jaħarquha fin-nar, hekk isir fi tmiem id-dinja. Bin il-bniedem jibgħat l-anġli tiegħu, u huma jiġbru barra mis-Saltna tiegħu kull ma jġib it-tfixkil u kull min jagħmel il-ħażen, u jixħtuhom fil-ħuġġieġa tan-nar; hemmhekk ikun hemm il-biki u t-tgħażżiż tas-snien. Mbagħad il-ġusti jsiru jiddu bħax-xemx fis-Saltna ta’ Missierhom. Min għandu widnejn, ħa jisma’! ”

Il-Ħsieb

     Aħna wlied is-Saltna ta’ Alla, imma wlied li rridu noqogħdu b’seba’ għajnejn li ma nitilfux is-sens ta’ direzzjoni tagħna.  Dan huwa t-tifsir tas-sikrana.  Irridu ngħixu fid-dinja spalla ma’ spalla mal-ħażen iżda ma nsirux ħżiena.  Din hija l-isfida kbira li għandu n-nisrani tal-lum, sfida li  trid tidher aktar meta nqisu li l-Knisja li tagħha aħna membri Ġesù jqabbilha maż-żerriegħa tal-mustarda, żerriegħa ċkejkna li tifrex ħafna l-friegħi kollha.

Il-Kelma

     Fl-ewwel qari mill-Ktieb ta’ l-Għerf għandna l-frażi li rridu nżommuha fuq fommna ħajjitna kollha.  M’hemmx Alla ħliefek li tieħu ħsieb kollox.  Kemm aħna konvinti minn din il-frażi, kemm aħna konvinti li Alla ma jħallina qatt waħedna?  Il-għajn tal-ġustizzja hija l-qawwa t’Alla, itenni l-Ktieb ta’ l-Għerf.  Is-Salm Responsorjali meħud minn Salm 85 itenni li l-Mulej huwa tajjeb u jaħfer.

     Fit-tieni qari, meħud mill-Ittra ta’ San Pawl lir-Rumani, insibu li l-akbar għajnuna fil-ħajja tagħna huwa l-istess Spirtu s-Santu li jidħol għalina.

     Fil-Vanġelu ta’ San Mattew inkomplu nisimgħu l-parobboli tas-Saltna t’Alla.  Is-Saltna li hija mqabbla maż-Żerriegħa tal-Mustarda kif ukoll mal-qamħ u s-sikrana.

Il-Ħajja

1. Hemm bżonn li nifhmu li l-ħajja tagħna jeħtieġ li ngħixuha fid-dinja spalla ma’ spalla mal-ħażen.
2. Iżda Alla ħaseb għal kollox.  Tana l-għajnuna permezz ta’ l-Ispirtu s-Santu.
3. Hemm bżonn nifhmu aktar u nħossuna aktar KNISJA.
4. Fid-dinja n-nisrani jrid jgħix il-ħajja tiegħu b’mod sempliċi li jinfirex fuq l-eżempju tal-mustarda.

 

Id-Djalogu

     Mulej, għinni ngħix il-fidi tiegħi fis-sempliċità.

 

Il-15-il Ħadd Matul is-Sena

ĦAREĠ JIŻRA’…

Isaija 55, 10-11;  Salm 64; Rumani 8,18-23; Mattew 13, 1-23

Il-Vanġelu

Dakinhar Ġesù ħareġ mid-dar, mar f’xatt il-baħar u qagħad bilqiegħda hemm. U nġabru madwaru folol hekk kbar ta’ nies li kellu jitla’ fuq dgħajsa u jinżel bilqiegħda fiha; in-nies qagħdu lkoll wieqfa fuq ix-xatt, u hu beda jkellimhom fuq bosta ħwejjeġ bil-parabboli.

U qalilhom : “Darba wieħed bidwi ħareġ jiżra’. Huwa u jiżra’, xi żerrigħat waqgħu mal-mogħdija; ġew l-għasafar u naqqruhom. Oħrajn waqgħu f’art kollha blat, fejn ma kienx hemm wisq ħamrija, u malajr nibtu, għax il-ħamrija ma kinitx fonda; iżda mbagħad telgħet ix-xemx, u nħarqu u nixfu, għax ma kellhomx għeruq. Oħrajn waqgħu qalb ix-xewk, u x-xewk kiber magħhom u ħonoqhom. Imma oħrajn waqgħu f’art tajba, u għamlu l-frott, min mija, min sittin, u min tletin. Min għandu widnejn, ħa jisma’! “

Resqu lejh id-dixxipli u staqsewh: “Għaliex tkellimhom bil-parabboli?” Hu weġibhom: “Għax lilkom ingħata li tagħrfu l-misteri tas-Saltna tas-Smewwiet; iżda lilhom dan ma kienx mogħti. Għax kull min għandu, jingħatalu, u jkollu żżejjed ukoll; iżda min ma għandux, jitteħidlu saħansitra dak li għandu. Jien għalhekk inkellimhom bil-parabboli; għax iħarsu kemm iħarsu ma jarawx, u jisimgħu kemm jisimgħu ma jifhmux.  U hekk isseħħ fihom il-profezija ta’ Isaija li tgħid,

‘Tisimgħu kemm tisimgħu ma tifhmux,

u tħarsu kemm tħarsu ma tarawx.

Għax il-qalb ta’ dan il-poplu twebbset:

kienu tqal biex jisimgħu b’widnejhom,

u għalqu għajnejhom li ma

jmorrux jaraw b’għajnejhom,

u jisimgħu b’widnejhom,

u jifhmu b’moħħhom,

u hekk ibidlu ħajjithom

u jiena nfejjaqhom.’

“Intom, iżda, henjin għajnejkom, għax qegħdin jaraw; henjin widnejkom, għax qegħdin jisimgħu. Tassew, ngħidilkom, li bosta profeti u nies ġusti xtaqu jaraw dak li qegħdin taraw intom u ma rawhx, u jisimgħu dak li qegħdin tisimgħu intom u ma semgħuhx!

“Mela isimgħuha intom il-parabbola ta’ dak li ħareġ jiżra’. Kull min jisma’ l-kelma tas-Saltna u ma jifhimhiex, jersaq il-ħażin u jisraqlu dak li jkun inżera’ f’qalbu: dan huwa dak li nżera’ mal-mogħdija. Dak li nżera’ f’art kollha blat huwa dak li jisma’ l-kelma u jilqagħha minnufih bil-ferħ; imma għeruq ma jkollux fih innifsu, u għalhekk ftit idum; mbagħad jiġi fuqu l-għawġ, jew isib min iħabbtu minħabba l-kelma, u malajr jitfixkel. Dak li nżera’ qalb ix-xewk huwa dak li jisma’ l-kelma iżda l-inkwiet żejjed għall-ħwejjeġ tad-dinja u l-ġibda għall-ġid ta’ l-art joħonqulu l-kelma, li għalhekk ma tagħmilx frott. Dak imbagħad li nżera’ f’art tajba huwa dak li jisma’ l-kelma u jifhimha; u tassew hu jagħmel il-frott; dan jagħmel mija, dak sittin, u l-ieħor tletin.”

Il-Ħsieb

Il-Mulej illum jagħmlilna sfida:  “Min għandu widnejh ħa jisma’.”  Hija sfida iebsa iżda reali.  Ħafna drabi aħna ma rridux nisimgħu ’l-Mulej jew nagħmlu ta’ bir-ruħna li ma smajnihx għax ma rridux min jindaħlilna fit-tip u l-mod ta’ ħajja li qed ngħixu.  XEWK U FROTT huma ż-żewġ realtajiet tal-ħajja tagħna.  Frott u Xewk li jfissru mumenti sbieħ u oħrajn inqas sbieħ iżda li l-Mulej iridna ngħixuhom fid-dawl tal-kelma tiegħu.  Huwa Hu l-bidwi li jiżra’, huwa Hu li jsaqqi, huwa Hu li jaħsad.  Hemm bżonn li qalbna tkun qalb fertili għall-kelma tiegħu.

Ħajjitna tagħmel sens jekk nisimgħu l-kelma ta’ Alla u nħarsuha.  Dak biss jista’ jkun ta’ ġid u ta’ sens għall-ħajja tagħna.  Ma naħlux ħin niskandalizzaw irwieħna b’dak u bl-ieħor jekk wara kollox aħna stess m’aħniex ta’ eżempju tajjeb għal dawk ta’ madwarna.  Il-Kelma tal-Mulej hija ċara llum dwar dan.  Hemm bżonn li naċċettaw il-kelma ta’ Alla u nifhmuha sew.

Il-Kelma

Fl-ewwel qari mill-Ktieb ta’ Isaija għandna lill-Profeta jħeġġeġ lil-Lhud fl-eżilju biex ifittxu lil Alla u jafdaw fih minħabba li l-kelma tiegħu għandha qawwa kbira.  Fis-Salm 64 għandna l-messaġġ li ż-żerriegħa hija l-Kelma ta’ Alla li jekk taqa’ f’art tajba tagħmel ħafna frott.  Fl-Ittra lir-Rumani għandna lil San Pawl jurina li meta dineb, il-bniedem kaxkar miegħu fil-ħażin il-ħolqien stess, b’mod li meta feda l-bniedem dan sar jaċċetta, jifhem u jgħix din il-kelma.

Il-Ħajja

1. Kemm tassew għandek għal qalbek il-kelma ta’ Alla? Kemm tassew taf dwarha?
2. Kemm tassew din il-kelma qed tipprova tgħaddiha fl-għajxien tal-ħajja tiegħek ta’ kuljum?
3. Kemm tassew qed tapprezza li permezz ta’ din il-kelma qed jasallek il-messaġġ ta’ salvazzjoni lilek u lill-ħolqien kollu?
4. Il-Kelma ta’ Alla għadha l-fanal li permezz tagħha qed nara fejn nimxi?
5. Kemm qegħdin ngħinu lil xulxin biex nagħmlu l-frott fil-ħajja tagħna?

Id-Djalogu

Mulej, agħmel li naċċetta l-kelma tiegħek u ngħixha jum wara jum.

L-14 Ħadd Matul is-Sena

FEJN SEJJER?  QED JGĦIDLEK BIEX TMUR GĦANDU…

Żakkarija 9,9-10; Salm 144;  Rumani 8, 9.11-13; Mattew 11,25-30

Il-Vanġelu

F’dak iż-żmien Ġesù qabad u qal: “Nfaħħrek, Missier, Sid is-sema u l-art, għax inti dawn il-ħwejjeġ ħbejthom lil min għandu l-għerf u d-dehen u wrejthom liċ-ċkejknin. Iva, Missier, għax lilek hekk għoġbok.

“Kollox kien mogħti lili minn Missieri, u ħadd ma jagħraf lill-Iben jekk mhux il-Missier, kif ħadd ma jagħraf lill-Missier jekk mhux l-Iben u dak li lilu l-Iben irid jgħarrafhulu.

“Ejjew għandi, intom ilkoll li tinsabu mħabbtin u mtaqqlin, u jiena nserraħkom. Ħudu fuqkom il-madmad tiegħi u tgħallmu minni, għaliex jiena ta’ qalb ħelwa u umli, u intom issibu l-mistrieħ għal ruħkom. Għax il-madmad tiegħi ħelu u t-toqol tiegħi ħafif.”

 

Il-Ħsieb

F’liema direzzjoni sejjer fil-ħajja tiegħek?  Dejjem teqred… dejjem tgerger aktar ma jgħaddi ż-żmien?  Il-Mulej illum qed jagħmillek stedina li hija sfida kontra l-kurrent tal-ħajja.  Illum tfittex soluzzjoni kullimkien barra għandu.  Tipprova ssib mistrieħ f’kull rokna tad-dinja u ma tersaqx lejn il-qalb tiegħu.  Imma kemm ser indumu nagħmlu farsa mill-ħajja tagħna?  Kemm ser indumu nkunu boloh?  Qed jistedinna u ndawru wi   ċċna?

Fl-ewwel qari tal-lum għandna lil Żakkarija jeħodha kontra l-poplu Lhudi li wara l-eżilju kien qed jimmaġina xi ħaġa glorjuża… iżda Żakkarija jwiegħed li ġej Sultan Ġust li miegħu tasal il-ġustizzja.  Kemm-il darba aħna wkoll għamilna bħall-poplu Lhudi.  Min jaf x’immaġinajna li lest jagħmel magħna ħwejjeġ kbar u lanqas biss nindunaw.

Meta naqra l-Vanġelu tal-lum nifakar f’Santa Katerina ta’ Siena li għax intelqet f’idejn il-Mulej għamlet ħwejjeġ kbar u saħansitra l-Papa Pawlu VI għamilha Duttur tal-Knisja… u din kienet mara sempliċi u illitterata.

 

Il-Kelma

L-ewwel qari huwa meħud mill-Ktieb tal-Profeta Żakkarija fejn għandna l-poplu Lhudi li jirritorna mill-eżilju mingħajr setgħa politika.  Huwa poplu sbandat iżda Żakkarija jwiegħed Sultan ġust u umli.  Fis-Salm Responsorjali, meħud minn Salm 144, għandna tifħir lill-Mulej li huwa ta’ qalb ħelwa u umli.  It-tieni qari huwa meħud mill-Ittra ta’ San Pawl lir-Rumani fejn għandna twissija ta’ l-Appostlu biex ngħixu fid-dawl tar-rieda t’Alla u mhux skond il-ġibdiet tal-ġisem.  Fil-Vanġelu Ġesù jfaħħar lil min hu ta’ qalbu ċkejkna kif ukoll jistieden lil dawk li għandhom bżonn l-għajnuna tiegħu biex imorru għandu.

 

Il-Ħajja

1. Kemm tassew qed tafda ħajtek KOLLHA f’idejn Ġesù?
2. Kemm għandek kuntatt miegħu?
3. Kemm tassew qed tgħix mhux skond il-ġibdiet tal-ġisem? Kapaċi tikkontrolla lilek innifsek?
4. Ġesù jfaħħar l-umiltà.  Inti inkluż?

 

Id-Djalogu

Mulej, għallimni niġi għandek.

 

It-13 il Ħadd Matul is-Sena

MIXJA WARA KRISTU: TELFA U GĦOTJA

Slaten 34:8-11, 14-16; Salm 88; Rumani 6: 3-4, 8-11; Mattew 10:37-42

Il-Vanġelu

Qari mill-Evanġelju skont San Mattew

F’dak iż-żmien, Ġesù qal lill-appostli tiegħu: “Min iħobb lil missieru jew lil ommu iżjed minni ma jistħoqqlux li jkun miegħi; min iħobb lil ibnu jew lil bintu iżjed minni ma jistħoqqlux li jkun tiegħi. U min ma jerfax salibu u jimxi warajja ma jistħoqqlux li jkun miegħi. Min isib lil ħajtu, jitlifha; u min jitlef lil ħajtu minħabba fija jsibha. Min jilqa’ lilkom jilqa’ lili, u min jilqa’ lili jkun jilqa’ lil dak li bagħatni. Min jilqa’ profeta għax hu profeta, ħlas ta’ profeta jieħu; u min jilqa’ bniedem ġust għax hu ġust, ħlas ta’ wieħed ġust jieħu. U kull min jagħti mqar tazza ilma frisk lil xi ħadd minn dawn l-iżgħar għax hu dixxiplu, tassew ngħidilkom li ma jitlifx il-ħlas tiegħu.”

Il-Kelma tal-Mulej. Tifħir lilek Kristu

 

Il-Ħsieb

     Il-mixja tagħna wara Kristu hija avventura…. avventura b’riskji kbar, riskji ta’ fidi, riskji ta’ ferħ, riskji ta’ ħajja.  Anki llum għadna nisimgħu nies li jmutu għall-fidi tagħhom.  Kellna l-każijiet ta’ Popieluszko fil-Polonja, l-Isqof Romero f’El Salvador, Don Pino Puglisi fi Sqallija, is-seba’ trappisti fl-Alġerija, nies li lkoll kienu qed iservu fuq id-direzzjoni tal-Mulej u ġew maqtula.  Min jaf kemm oħrajn imutu mingħajr

lanqas toħroġ aħbarhom!  Il-mixja wara Kristu hija telfa mhux biss tal-ħajja.  F’xi każijiet iżda, anki għal għajnejn id-dinja hija telfa.  Imma fil-mument tat-telfa toħroġ fil-beraħ l-għotja li nkunu tajna lill-Mulej.  Il-liturġija tal-lum tesprimi proprju dan… kemm tassew ilkoll kemm aħna qegħdin ningħataw bis-serjeta’ lill-Mulej?  Kemm tassew qed inħobbu lill-Mulej aktar mill-affarijiet għeżież u intimi tagħna?  Kemm tassew qed nagħtu tazza ilma friska lil dawk li huma fil-bżonn.  Kemm tassew qed niċkienu aħna biex jikber Alla fil-proxxmu?

 

Il-Kelma

L-Ewwel Qari tal-lum huwa meħud mit-Tieni Ktieb tas-Slaten.  Għandna lil Eliżew il-profeta jkompli l-missjoni ta’ Elija u jpatti lill-mara ta’ Sunem għall-mod kif laqgħet il-Profeta ta’ Alla.  Fis-Salm Responsorjali tal-lum, meħud minn Salm 88, għandna tifħir obbligu ta’ għana għat-tjieba tal-Mulej.  Fit-Tieni Qari tal-lum mill-Ittra ta’ San Pawl lir-Rumani, għandna r-rakkont kif aħna bil-magħmudija indfinna mal-Mulej biex ngħixu miegħu u nqumu.  Huwa wkoll eżempju għall-mod kif kull azzjoni tagħna trid tkun telfa biex wara jkun hemm rebħa.  Fil-Vanġelu tal-lum, meħud minn San Mattew, insibu lil Ġesu’ jwissi li jeħtieġ li nħobbu lil Alla fuq kollox u b’hekk ninqatgħu mill-affarijiet tad-dinja.  Hemm bżonn li nħarsu ftit madwarna u ngħinu tassew lill-fqir u l-batut għax fih naraw il-preżenza kontinwa ta’ Ġesu’.

 

Il-Ħajja

1. Illum huwa Ħadd ta’ riflessjoni. Kemm tassew aħna Nsara li qed nitilfu kontinwament biex jidher Ġesu’ fl-għemil tagħna?  Jew għadna ma fhimna xejn?
2. Kemm tassew kapaċi nħarsu madwarna u ninqatgħu mir-realta’ tagħna biex ngħixu l-Vanġelu?
3. Qatt tajt tazza ilma friska fil-ħajja tiegħek lil xi ħadd fil bżonn?

 

Id-Djalogu

Mulej, għinni nikber kuljum

fl-imħabba vera lejk.

It-12- il Ħadd Matul is-Sena

TIBŻGĦUX, XANDRU MINN FUQ IL-BJUT

Ġeremija 20: 10-13; Salm 68; Rumani 5:12-15; Mattew 10: 26-33

Il-Vanġelu

“Għalhekk la tibżgħux minnhom. Għax xejn ma hu mgħotti li ma jinkixifx, u xejn ma hu moħbi li ma jsirx magħruf. Dak li jien ngħidilkom fid-dlam għiduh fid-dawl, u dak li ngħidilkom f’widnejkom xandruh minn fuq il-bjut. U tibżgħux minn dawk li joqtlu l-ġisem bla ma jistgħu joqtlu r-ruħ; imma aktar ibżgħu minn dak li jista’ jeqred kemm ir-ruħ u kemm il-ġisem fl-infern. Żewġ għasafar tal-bejt mhux b’ħabba jinbiegħu? U b’danakollu anqas wieħed minnhom ma jaqa’ fl-art mingħajr ir-rieda ta’ missierkom. Intom imbagħad sa x-xagħar ta’ raskom kollu hu magħdud. Mela xejn la tibżgħu; intom aqwa minn ħafna għasafar tal-bejt.

“Kull min jistqarr quddiem il-bnedmin li hu miegħi, jien ukoll nistqarr li jiena miegħu quddiem Missieri li hu fis-smewwiet. Iżda min jiċħad lili quddiem il-bnedmin, jien ukoll niċħad lilu quddiem Missieri li hu fis-smewwiet

 

Il-Ħsieb

     Hemm bżonn li aħna, bħala Knisja, inkunu fuq l-attakk.  Ħafna drabi tinduna li l-Insara, speċjalment f’pajjiżna, huma wisq fuq id-difiża.  Huma wisq spettaturi.  Hemm bżonn li nagħtu xhieda aħjar lid-dinja li qegħdin ngħixu fiha.  Mhux niftaħru bit-tajjeb iżda jeħtieġ li t-tajjeb jidher.  Titkexkex meta tisma’ li madwar 200 ruħ imutu martri għall-fidi tagħhom fid-dinja tal-lum, xi ħaġa li l-media dejjem taħbi.  Titkexkex meta bħalissa joħorġu fil- beraħ stejjer ta’ nsara li fil-pajjiżi tal-Lvant ta’ l-Ewropa kellhom jitfarrku psikoloġikament, mill-Gvernijiet Dittatorjali Komunisti, biex juru twemminhom.  U aħna, fil-kumdita’ ta’ gżiritna, nistħu nuru u ngħidu li aħna nsara.  Araw il-ħafna kompromessi li nagħmlu mat-turisti li jiġu jżuruna.  Hemm bżonn li nxandru minn fuq il-bjut mingħajr biża’.  Hemm bżonn li lkoll nuru l-fidi tagħna fl-għajxien ta’ kuljum.

 

Il-Kelma

Fl-ewwel silta tal-kelma li għandna llum, meħuda mill-Ktieb tal-Profeta Ġeremija, għandna lill-istess profeta li jħossu qalbu maqtugħa għax ħbiebu stess daru għalih.  Iżda Ġeremija jagħmel kuraġġ meta jiftakar li Alla huwa miegħu.  Salm 68 itenni li jekk aħna nkunu mġarrbin irridu dejjem induru lejn il-Mulej.  Fit-Tieni Qari tal-lum, meħud mill-Ittra lill-Korintin, S.Pawl jagħmel kuntrast bejn Kristu u Adam u jtenni li lkoll kemm aħna għandna naraw x’għamel tassew Kristu għal ħajjitna.  Fil-Vanġelu tal-lum, meħud minn San Mattew, Ġesu’ jwissi lill-Appostli mit-tiġrib li kellhom jgħaddu minnu.  Iqawwilhom qalbhom u jtenni biex ma nistħux nuru min Hu quddiem il-bnedmin.

 

Il-Ħajja

1. Kif qed tagħti xhieda ta’ Kristu kuljum? Jew qed tistħi?
2. Ġesu’ ġie mġarrab. Aħna l-Insara se nkunu mġarrba minn tant tfixkil?  Hemm bżonn li ma nibżgħux, għax il-Mulej magħna dejjem.
3. Xi kultant ma narawx ħlief il-kuntrarju madwarna, anki minn dawk li huma viċin tagħna. Titħawwadx.  Taqtax qalbek, il-Mulej miegħek.
4. Hemm bżonn li ma nibżgħux. Hemm bżonn li nagħtu xhieda ta’ Kristu fl-ambjent fejn ngħixu mingħajr l-ebda mistħija.

 

Id-Djalogu

Fil-kobor ta’ tjubitek

Weġibni o Alla.

Il-Festa tal-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu

IL-ĠISEM TIEGĦU GĦALINA

Dewtoronomju 8, 2-3; 14b-16a; Salm 147; Korintin 10: 16-17; Ġwanni 6 : 51-58

 

Il-Vanġelu

F’dak iż-żmien, Ġesù qal lin-nies:  “Jiena hu l-Ħobż il-ħaj, li niżel mis-sema. Jekk xi ħadd jiekol minn dan il-ħobż jgħix għal dejjem. U l-ħobż li jiena nagħti huwa ġismi għall-ħajja tad-dinja.” Fuq hekk il-Lhud tlewmu bejniethom, u bdew jgħidu: «Kif jista’ dan jagħtina ġismu biex nikluh?” Ġesù mela qalilhom: “Tassew, tassew ngħidilkom, jekk ma tiklux il-ġisem ta’ Bin il-bniedem u ma tixorbux demmu, ma jkollkomx il-ħajja fikom. Min jiekol ġismi u jixrob demmi għandu l-ħajja ta’ dejjem, u jiena nqajmu mill-imwiet fl-aħħar jum. Għax ġismi huwa tassew ikel, u demmi hu tassew xorb. Min jiekol ġismi u jixrob demmi jibqa’ fija u jiena fih. Bħalma bagħatni l-Missier, li hu ħaj, u jiena ngħix b’Missieri, hekk ukoll min jiekol lili, hu wkoll jgħix bija. Dan huwa l-ħobż li niżel mis-sema; m’huwiex bħal dak li kielu missirjietkom u mietu; min jiekol dan il-ħobż jgħix għal dejjem.”

Il-Ħsieb

Il-Mulej tela’ fis-sema, bagħtilna l-Ispirtu s-Santu, enfasizza l-preżenza qawwija tat-Trinità Qaddisa u llum iħallilna Ġismu u Demmu għalina biex nikbru fil-fiduċja u fl-għajxien tal-fidi tagħna.  Kemm għandna llum għaliex ngħidulu grazzi lill-Mulej!  Kemm tassew ma nafux napprezzaw il-ġid kbir, l-għajnuna bl-abbundanza li jagħtina l-Mulej kuljum.  Ħallielna ġismu u demmu.  X’seta’ jħallilna aktar sabiex ikun ċert li ma naqgħux, li se jibqa’ magħna dejjem sa l-aħħar taż-żminijiet?  Kemm tassew inkunu grati lejn il-Ħallieq meta nagħmlu ġimgħat, xhur u xi kultant snin ma nersqu biex nirċievu l-EWKARISTIJA – il-Ġisem u d-Demm ħaj ta’ Kristu għalina. Min jaf kemm-il darba ersaqna għat-tqarbin b’indifferenza.  Ġesù ħallielna Ġismu u Demmu biex iħeġġiġna b’nar ta’ mħabba u aħna nitilgħu għax hekk drajna, nersqu lejn l-artal mingħajr l-ebda sens ta’ dak li ser nirċievu, noħorġu mill-knisja u jibqa’ kollox l-istess.

Il-Kelma

Fl-Ewwel Qari tal-lum, meħud mill-Ktieb tad-Dewteronomju, Mosè jfakkar fl-opri kbar li wettaq magħhom Alla fid-deżert, l-ilma li ħareġ mill-blat kif ukoll il-manna li temagħhom.  Huwa għalhekk importanti li lkoll kemm huma jagħrfu l-kobor t’Alla għalihom.  Fis-Salm 147 għandna lis-Salmista jkanta innu ta’ tifħir quddiem l-għeġubijiet li Alla għamel mal-poplu tiegħu.  Fit-Tieni Qari tal-lum San Pawl, fl-Ittra lill-Korintin, juri l-unità li toħroġ mill-Ewkaristija.  “La l-ħobża hi waħda, aħna li aħna ħafna, aħna ġisem wieħed.  “Fil-Vanġelu tal-lum, meħud minn San Ġwann, Ġesù jitkellem ċar li hu l-ħobż tal-ħajja.

Il-Ħajja

1.  Ġesù jrid jagħtina ġismu u demmu biex nibqgħu ħajjin.  Għaliex nibqgħu nagħżlu l-mewt?

2.  Il-Mulej idawwalna u jgħinna fil-mixi tagħna permezz ta’ l-Ewkaristija.  Kemm qed niffrekwentaw u nifhmu dak li nirċievu?

3.  Kemm qed inferrgħu l-imrar tagħna quddiem Ġesù fl-Ewkaristija Mqaddsa?

4.  Jekk trid bidla sħiħa u għajnuna kbira fil-ħajja tiegħek trid tersaq aktar u tifhem l-Ewkaristija.

Id-Djalogu

Mulej tiegħi u Alla tiegħi.

Il-Ħadd fuq Għid il-Ħamsin

IT-TRINITÀ QADDISA

Eżodu 34: 4b-6,8-9; Danjel 3: 52-56; 2 Korintin 13:11-13; Ġwanni 3:16-18

Il-Vanġelu

Għax Alla hekk ħabb lid-dinja li ta lil Ibnu l-waħdieni, biex kull min jemmen fih ma jintilifx, iżda jkollu l-ħajja ta’ dejjem. Għax Alla ma bagħatx lil Ibnu fid-dinja biex jagħmel ħaqq mid-dinja, imma biex id-dinja ssalva permezz tiegħu. Min jemmen fih ma jkunx ikkundannat; iżda min ma jemminx huwa ġa kkundannat, għax ma emminx fl-isem ta’ l-Iben il-waħdieni ta’ Alla.

 

Il-Ħsieb

Fit-tlugħ tiegħu fis-sema l-Mulej wegħidna li mhux se jħallina orfni.  U fil-fatt, fil-festa tal-lum naraw kemm tassew il-Mulej ma ħalliniex waħedna.  Il-preżenza ħajja u attiva tat-Tliet Persuni tat-Trinità Mqaddsa turina lilna lkoll li l-Mulej irid iħares kull waqt tal-ħajja tagħna għaliex iridilna l-ġid.  Huwa għal dan il-għan li l-Missier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu jaħdmu fina.  Għalhekk aħna mmarkati bis-sinjal tat-Trinità Qaddisa.  Għalhekk meta nroddu s-Salib inkunu qed nitolbu l-intervent kontinwu tat-Trinità Qaddisa fuq l-għemejjel tagħna.  Alla hekk ħabbna li bagħat lil Ibnu.  Dan l-Iben wettaq il-missjoni tiegħu u wiegħed Difensur fl-Ispirtu s-Santu.  Hija din il-qawwa tat-Trinità Qaddisa fl-istorja ta’ l-umanità u fl-istorja personali ta’ kuljum tagħna lkoll li tqawwilna l-fidi tagħna u tneħħi minna kull sens ta’ biża’.

Il-Kelma

Fl-Ewwel Qari tal-lum, meħud mill-Ktieb ta’ l-Eżodu, għandna lill-poplu Lhudi li beda jadura l-għoġol tad-deheb.  Xeba’ minn Alla.  Abbuża minn Alla.  Mosè jitla’ fuq il-muntanja biex jikseb u jwettaq mill-ġdid il-Patt bejn Alla u l-poplu Lhudi.  Jingħata l-Kmandamenti.

Fis-Salm Responsorjali li ntennu llum, mill-Ktieb tal-Profeta Danjel, għandna innu ta’ radd il-ħajr għax il-Mulej għoġbu jgħarraf l-Isem Qaddis Tiegħu lilna lkoll.  Fil-Vanġelu tal-lum, meħud minn San Ġwann, Ġesù jtenni li Alla bagħat lil Ibnu fid-dinja biex bih hija ssalva.

Il-Ħajja

1.  Kemm tassew qed naduraw ALLA WIEĦED fil-ħajja tagħna?  Jew aħna wkoll għandna l-għoġol tad-deheb li qegħdin naduraw?

2.  Kemm tassew inħossu l-preżenza ħajja tat-TRINITÀ QADDISA FINA LKOLL, il-preżenza tal-MISSIER, L-IBEN u l-ISPIRT S-SANTU?

3.  Kemm qed inkunu ulied denji tal-Missier li nroddu ħajr bis-serjetà għall-ħidma u l-għajnuna kontinwa li jagħtuna permezz tal-Missier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu?

4.  Huwa tajjeb li naraw it-tip ta’ għażliet li qed nagħmlu kuljum fil-ħajja tagħna.  Kemm minn dawn huma mdawlin mill-għerf li tana Alla?

Id-Djalogu

Glorja lill-Missier,

lill-Iben u lill-Ispirtu s-Santu.